50 Jaar Schola Cantorum Tiel

In juni bestond de Schola Cantorum Tiel 50 jaar. Corona verhinderde tot nu toe het vieren van dit gouden jubileum. Maar dat zal ongetwijfeld later nog gebeuren. De Tielenaar kan er nu wel aandacht aan geven. Daarom deze bijdrage over een veelgevraagd Tiels koor dat de eeuwenoude muziek van de Katholieke Kerk levend houdt. Overal waar het koor optreedt, zorgen de leden met hun gezangen die vaak in het geheugen gegrift zijn, voor vreugde en herkenning. Altijd zijn er na een optreden reacties enthousiaste en vaak ontroerende reacties van de bezoekers. Voor veel mensen zijn de gezangen een feest van herkenning en vreugd. Als de Schola de gezangen verzorgt tijdens een viering is het aantal kerkgangers doorgaans het dubbele van het aantal mensen dat op een ‘normale’ zondag ter kerke gaat.

Hoe het begon

Tiel-Oost kreeg in 1965 een eigen katholieke wijkkerk. Al snel groeide er rondom het gebedshuis een grote kern van wijkgenoten, die zich nauw betrokken voelde bij ‘hun’ kerk. Zo was er bij de inwijding door kardinaal Alfrink al een contactraad, een collectantencollege, groepjes mensen voor de technische klussen, een bloem- en versiergroep, een koster en een dirigent van het grote kerkkoor. Eén wens kon niet direct in vervulling gaan. De kerk miste in de eerste jaren een passend pijporgel. Het koor moest zich behelpen met een elektronisch orgel. Dat orgel kwam er na jarenlang sparen en actie voeren in 1971. Maar toen was al het benodigde geld nog niet bijeengebracht.

Ongeveer gelijktijdig gingen enkele studenten van de Katholieke Kerkmuziekschool in Utrecht een avondje stappen. Een van hen was Frits Hendrich, die dirigent was van het koor van de nieuwe kerk in ‘Oost’. In opperste stemming hief het groepje in een volle kroeg een bekend vierstemmig studentenlied aan. De vele aanwezigen luisterden aandachtig en vol bewondering. Het lied moest nog driemaal gezongen worden. Daarna was er gratis bier voor de zangers. Onder het genot daarvan ontstond het idee om de contactraad van Tiel-Oost een handje te helpen met de financiën voor het orgel. Zingen tijdens de hoogmis en collecteren bij de uitgang was het plan. Het zingen tijdens de mis werd een daverend succes en ……het Gregorius kwartet was geboren.

Het Gregoriuskwartet

Naast enkele meerstemmige religieuze stukken, zong het viertal vooral Gregoriaanse kerkmuziek. De naam ontleenden ze aan de kerkvader en paus Gregorius (circa 540 – 12 maart 604), die een belangrijke rol vervulde in het verzamelen en coderen van de toen al eeuwenoude kerkelijke gezangen. Frits Hendrich en Marius Kramer waren twee van de mensen van het eerste uur en de enigen die nog steeds betrokken zijn bij het koor. Frits is de man die een leidende rol vervult wanneer het gaat om de repertoirekeuze en de vertolking. Marius is de organisator. Hij regelt de optredens en de organisatie er om heen. Frits: “Onze organisatie is simpel. We zijn gewoon een groep van gelijkgezinden, die graag zingen en het gregoriaans mooi vinden en fijn om te zingen. Als Gregorius Kwartet hadden we veel succes. Behalve veel uitnodigingen voor optredens waren er ook regelmatig mannen die lid wilden worden. Na twee jaar besloten we de naam te veranderen in Schola Cantorum Tiel die al die jaren uit zo’n zeven tot tien mannen bestond. Gregoriaans blijft ons huismerk, maar we schuwen ook kleine en grote meerstemmige stukken uit de rijke religieuze muziekgeschiedenis niet.“

Gregoriaans is in

Frits vervolgt: “Na het tweede Vaticaans concilie was het Gregoriaans even uit de kerkelijke mode. Er werd druk geëxperimenteerd met meer eigentijdse muziek in de volkstaal. Maar dat bleek lang niet altijd een succes. Veel kerkgangers bleven veel waarde hechten aan de vertrouwde Gregoriaanse klanken. Het is ook fijne muziek om te zingen. Het is ontstaan in een tijd dat er nog een muziekinstrumenten waren. Het is daardoor helemaal toegesneden op het zingen door kleine koren. Want vroeger zong je met het hele koor uit een boek en dat lukt niet als je met velen bent.

Tegenwoordig staat het Gregoriaans weer volop in de belangstelling ook buiten de kerkelijke vieringen. In grote delen van de wereld neemt de ontkerkelijking toe. Ook in Amerika is dat het geval. Maar juist daar, las ik in een vaktijdschrift, dat veel jongeren met verschillende achtergronden en tradities de kerk trouw blijven en de traditionele riten en gezangen omarmen. Ook in Nederland is de belangstelling voor het gregoriaans groeiend. Herman Finckers heeft daar flink aan bijgedragen. In Nederland bestaan meen dan zestig Schola’s, die het Gregoriaans levend houden. Als Schola Cantorum Tiel zien wij het Gregoriaans als functionele kerkmuziek. Dat betekent dat wij ons beperken tot het zingen in kerkelijke vieringen en daarbuiten alleen wanneer er een binding is met kerkelijke tradities of andere bijzondere gelegenheden. Denk aan begrafenissen en dodenherdenkingen. Je zult ons niet in theaters treffen. Anderen koren doen dat steeds vaker wel.”

Hoogtepunten

Marius: “De Schola Cantorum Tiel is geen koor van de Tielse Dominicusgemeenschap in Tiel. wij zijn een zelfstandige zanggroep. Natuurlijk zijn er nauwe contacten met en zingen we regelmatig in de katholieke kerkin tiel en de andere kerken van de Sint Suitbertusparochie. Ieder jaar zijn we ook te gast bij enkele kerken van de Sint-Christoffelparochie in het land van Maas en Waal. In Tiel traden we ook verschillende malen op in de kerken van de Protestantse Gemeente Tiel en bij oecumenische vieringen.

Enkele keren verzorgden wij het jaarlijkse passieconcert in de Sint Maartenskerk. Een keer deden we dit met samen met het Tiels Madrigaalkoor. Ook bij de zusters Dominicanessen van het Sint Hyacinthusklooster waren we graag geziene gasten.

Buiten de regio zongen we tijdens een huwelijksviering in de Begijnhofkerk in Amsterdam, leverden we een bijdrage aan een passieconcert in de Catharijnekerk in Utrecht en traden we in heel veel plaatsen. Om er enkele te noemen: We zongen in Nijmegen, Werkhoven, Houten, Oudenbosch, het Duitse Kranenburg en de Belgische steden Gent en Mechelen. Bijzonder vonden wij het twee maal deelnemen aan het Nationaal Gregoriaans Festival. We waren daar erg welkom. Een absoluut hoogtepunt was onze reis naar Rome in 2010 op uitnodiging van pater Thiemen Brouwer. Brouwer was destijds , de wijkpater van de kerk in Tiel-Oost. We zongen daar bij vieringen in de bekende Mara Maggiore- en de Friezenkerk aan het Sint Pietersplein.”

Jaarlijkse rondgang op begraafplaats

Het idee om op Allerzielen, 2 november een herdenkingsviering te houden op het kerkhof aan de J.D. van Leeuwenstraat kwam ook van Marius.

Het koor zingt dan tijdens de zegening van de graven de litanie van Allerheiligen. Het leidde tot een jaarlijkse traditie , die druk bezocht wordt en ieder jaar weer zorgt voor sfeerrijke beelden in de lokale en regionale media.

Veertig jarig jubileum

Het veertigjarig jubileum vierde het koor met diverse optredens in aantal kerken waar ze regelmatig te gast waren. Gerrit Overdijk maakte bij die gelegenheid een prachtig fotogedenkboek, voor ieder van de leden. Ieder jaar vult hij dat met een aantal losse bladen aan. Het zou mooi zijn wanneer dit boek met talloze sfeervolle afbeeldingen nog eens uitgegeven zou worden voor een groter publiek. Van verschillende optredens zijn, ook alweer bestemd voor een kleine kring, CD’s gemaakt.

Voor wie het koor niet kent maar iets van hun welluidende en rustgevende gezang wilt horen verwijzen wij naar de geluidsfragmenten op YouTube. https://www.youtube.com/channel/UCXCXRJWtAvk9WRO9maUg8Ew

fotoalbum. Klik op de foto voor een vergroting.