In juli was het 140 jaar geleden dat de R.K. Petrus en Pauluskerk feestelijk in gebruik genomen werd. Voor de locatieraad en het bestuur van de stichting Vrienden van de Petrus en Pauluskerk vormde dit aanleiding om het kerkgebouw maar ook de geloofsgemeenschap in het zonnetje te zetten. Dat gebeurde met een kerkmarkt op zaterdag 6 juli en een plechtige viering op 7 juli. Belangrijke bijvangst was een opbrengst van ruim 2000 euro voor het onderhoud van het gebouw en een flinke collecteopbrengst voor de exploitatie van de locatie Varik van de Sint Suitbertus parochie.
“Je moet af en toe een feestje organiseren. Dat is goed voor het dorp en voor onze kerkgemeenschap. Het 140- jarig bestaan van onze kerk vormt daarvoor een goede aanleiding”. Aan het woord is André van de Geijn. André is een van de mensen in Varik die weinig op de voorgrond treden maar heel belangrijk zijn voor de leefbaarheid van het dorp. Sinds de oprichting is hij als secretaris een belangrijke motor binnen de Stichting van der Koppel-Van den Heuvel. Het bestuur van die stichting zorgt ervoor dat iedere inwoner van Heesselt, Ophemert en Varik die 65 jaar of ouder is op zijn verjaardag een bloemetje en tegen kerst een kerstpakket krijgt en verder ieder jaar kan genieten van een prachtig kerstconcert in december en van een feestmiddag in de zomer.
Bisschoppelijke onderscheiding
André is ook actief binnen de katholieke geloofsgemeenschap van Varik en omstreken. Die gemeenschap beschikt over een prachtig kerkgebouw dat samen met de naastgelegen pastorie en de twee gepleisterde bruggen op de rijksmonumentenlijst prijkt. André heeft een bouwkundige achtergrond en zorgt samen met een klein team dat de kerk en het terrein perfect maar ook gezien de monumentenstatus verantwoord onderhouden wordt. Veel tijd besteedden hij en zijn collega’s aan het restaureren van de zogenaamde zondagsschuur achter de kerk. Dat gebouwtje is nu een veelgebruikte locatie voor vergaderingen, groepsbijeenkomsten en een ruimte voor de kerkgangers om na de wekelijkse viering gezellig ‘een bakje te doen’ en bij te praten. André tekende met zijn team ook voor de aanleg van een parkeerterrein achter de kerk en zorgde dat de ruimte tussen de gewelven en het dak van de kerk veilig betreden kan worden. Anders dan voor André was het voor de vaste kerkgangers dan ook geen verrassing dat hij op 7 juli onderscheiden werd met de Willibrordplaquette. Dat is een onderscheiding van het aartsbisdom Utrecht voor de gelovigen die betekenisvolle en meer dan gewone diensten voor de lokale kerkgemeenschap hebben verricht. De onderscheiding werd uitgereikt door pastoor Hogenelst, die samen met de in Varik opgegroeide pastor Smulders voor een volle kerk de hoogmis opdroeg. Na afloop van de viering was er een gezellig samenzijn in de zondagsschuur en de omliggende pastorietuin en was er voor iedereen soep en een broodje.
Kerkmarkt
Zaterdag 6 juli was er ter gelegenheid van het jubileum in en rond de kerk een kerkmarkt met onder andere veel collectors items, fraai textielwerk en bijzondere boeken. Bezoekers konden genieten van een hapje en een drankje. Andre van de Geijn vertelde regelmatig over de bijzonderheden van het kerkgebouw en gunde belangstellenden een kijkje tussen de gewelven en het dak van de kerk. Onder de vele bezoekers waren tal van Oud-Varikers die voor dit kerkfeest vanuit het hele land naar Varik gekomen waren. De opbrengst van de kerkmarkt, ruim twee duizend euro, was voor de stichting vrienden van de Petrus en Pauluskerk te Varik. Die vrienden worden door vrijwel alle dorpsbewoners gesteund.
Trots op de kerk
Want de Varikers zijn trots en zuinig op de monumentale oase die de kerk met de pastorie, de omliggende tuin en de achterliggende kleine begraafplaats vormt. De kerk in Varik is onderdeel van de Suitbertusparochie en heeft een streekfunctie voor alle dorpen van de vroegere gemeente Neerijnen. Maar ook enkele Tielenaren behoren tot de vaste kerkgangers van de sfeervolle kerk. Op 7 juli troffen we zelfs een echtpaar uit Rossum, dat sinds de kerk in Rossum gesloten is, vrijwel iedere zondag via de brug van Zaltbommel naar Varik fietst voor de zondagse viering. Vanaf 1 september moeten de kerkgangers op zondag wel erg vroeg op. Want dan begint de wekelijkse kerkdienst om 9.00 uur. De Suitbertusparochie waar ook de geloofsgemeenschappen van Beesd, Buren, Culemborg, Geldermalsen, Gellicum, Maurik en Tiel deel van uit maken beschikt over slechts een klein aantal voorgangers. Daarom moeten die doorgaans op zondagochtend twee vieringen verzorgen en om dat mogelijk te maken moet de eerste viering mede door de nodige reistijd vroeg beginnen.
Wat grepen uit de rijke historie
De huidige kerk in Varik werd op 7 juli 1879, zoals op een plaquette te lezen valt, ingewijd door deken Velthuysen van Wijk bij Duurstede. Evenals de bestaande kerk, die afgebroken werd, werd deze toegewijd aan de apostelen Petrus en Paulus. Het was bijzonder dat Varik als een van de weinige dorpen in de West-Betuwe over een eigen ‘Roomse’ kerk beschikte. Dat had vooral te maken met de bescherming die de katholieken in Varik genoten van onder meer de adellijke familie van Dorth. Zij faciliteerden rondreizende priesters om in Varik in het geheim hun werk te doen, waardoor een flink deel van de inwoners van Varik aanhanger bleef van het oude geloof en veel weifelaars die officieel gereformeerd waren geworden, terugkeerden naar het geloof van hun voorouders. Een lastige periode brak aan toen in 1701 een telg uit het van Dorth geslacht heer van Varik werd en overging naar de gereformeerde religie. Katholieken verloren hun bescherming en in 1732 hun kerkgelegenheid. De pastoor van Varik, die ook tal van andere omliggende dorpen te verzorgen had, woonde volgens een verklaring van de pastoor van Tiel in een soort veestal, dat een bedelaar niet waardig was. Daarin moest ook de mis gelezen worden. Met bijdragen van andere geestelijken in de streek een bijdrage van de pauselijke afgezant en van stadhouder Willem wist de pastoor voldoende geld in te zamelen om in 1788 een vervallen huisje om te bouwen tot een kleine kerk en pastorie. Omdat er geen officiële bisschop was, konden gelovigen een van de sacramenten, het vormsel niet in hun woonstreek ontvangen. Daarvoor trokken de inwoners van Varik samen met hun pastoor naar Huissen. Huissen was toen onderdeel van Pruissen en dat leverde de katholieken de nodige vrijheden en rechten op. Uit heel Nederland trokken katholieken naar Huissen om daar het vormsel te ontvangen. De kerk had in de Nederlanden ook geen hiërarchische structuur en werd zo goed en kwaad als dat ging in opdracht van de paus bestuurd vanuit Brussel. In de jaren daarna kregen katholieken langzaam maar gestaag meer vrijheden en werd de kerk al snel te klein en niet meer van de tijd. Maar Varik was arm en had al de grootste moeite om een pastoor te betalen. Regelmatig moest de bisschop, die er vanaf 1853 er weer mocht zijn, bijspringen. Door een schenking werd dat overbodig, de kerk had voldoende geld om de talrijke armen in het dorp te ondersteunen en zelfs te sparen voor een nieuwe kerk. Die werd op de groei gebouwd en dat komt op hoogtijdagen nog steeds goed van pas. De katholieke gemeenschap in Varik is in vergelijking met veel andere plaatsen hecht en evenals veel anders- of niet gelovige Varikers erg betrokken bij hun Monumentale Petrus en Pauluskerk.
Bron voor stukje geschiedenis: mgr. Staverman O.F.M. en drs Th. Stavermanen dr. M.P. van Buijtenen: Hunngerige und Dorstige schapen der Coyen Christi; geschiedenis van de parochie Varik.
Luchtfoto van de kerk in 1976
Reacties zijn gesloten.