Op dinsdag 8 november 2022 vond in de raadzaal van Tiel de vijfde Van der Capellenlezing plaats. Deze lezing is genoemd naar de in Tiel geboren Joan Derk van der Capellen tot den Poll (1741-1784). Dit was een van de grondleggers van de Nederlandse democratie. In 2016 werd achter de raadzaal een monument geplaatst ter herdenking van deze bijna vergeten Tielenaar. Sindsdien vinden er jaarlijks lezingen plaats met zijn naam. Die lezingen staan dan ook in het teken van de democratie. Dat waren de sprekers zich maar al te zeer bewust. Evenzeer echter bleek, dat het voortbestaan van de democratie in de huidige tijd niet meer vanzelfsprekend is.
Video registratie en fotoalbum van de lezing onder de tekst.
Hans Beenakker
De avond werd geopend met een introductiefilmpje, dat afgelopen zomer was opgenomen door Jan Bouwhuis. Daarna verwelkomde burgemeester Hans Beenakker namens de gemeente en de Vereniging Oudheidkamer de aanwezigen. Vervolgens gaf hij zijn visie op de kenmerken van de democratie. Deze is gebaseerd op gelijkwaardigheid en verbondenheid. De coronatijd liet juist door de beperkingen zien hoe belangrijk verbondenheid is. De gemeente Tiel wil dat later nog benadrukken door een fotoboek over deze bijzondere tijd te laten verschijnen. Om in de huidige tijd met inkomensproblemen voor velen iedereen te betrekken bij de samenleving is een goed sociaal vangnet onontbeerlijk. Een extra probleem is het gebrek aan vertrouwen. De onzekerheid is groot. De overheid zal daarom door een consistent beleid en door inwonersparticipatie de inwoners weer vertrouwen moeten geven. Dat veel rijkstaken naar de gemeente gaan, legt extra druk, maar biedt ook ruimte voor inspiratie.
Luna Sent
De zeventienjarige student Luna Sent was voor deze gelegenheid speciaal overgekomen uit Lissabon, waar ze studeert. Zij is jarenlang betrokken geweest bij het Model European Parliament, een simulatie voor scholieren van het Europees Parlement. Zij maakte zich vooral zorgen over de geringe belangstelling voor de Europese Unie, terwijl veel toch juist daar besloten wordt en de problemen anno 2022 te groot zijn om te denken, dat die door Nederland kunnen worden opgelost. Nu blijkt uit de opkomst bij Europese verkiezingen en uit de geringe aandacht in de media dat de betrokkenheid van de burgers niet al te groot is. Slechts 42% van de Nederlanders ging in 2019 stemmen voor het Europees Parlement. Het is nodig dat de kennis van wat in Europa gebeurt toeneemt en dat mensen er over meedenken. Door betrokkenheid krijgen de burgers meer invloed op wat er in de EU gebeurt. Media en onderwijs moeten daarin een voortrekkersrol vervullen.
Wim van de Donk
Wim van de Donk was tot 2020 Commissaris van de Koning in Noord-Brabant en is tegenwoordig hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg. Aan de hand van een citaat uit het pamflet van Van der Capellen, ‘Aan het Volk van Nederland’ (1781) liet hij zien wat het gevolg van een ondemocratisch bestuur was en hij benadrukte hoe kostbaar democratie is. Een groot deel van zijn betoog stond echter in het teken van zijn bezorgdheid over het voortbestaan ervan. De democratie is uiterst kwetsbaar en staat steeds meer onder druk. De media spelen daarbij vaak een kwalijke rol. Zij zoeken een verdienmodel. Moderne media als Facebook, Twitter et cetera vinden door algoritmen de belangstelling van hun gebruikers, waarna deze slechts meer van hetzelfde voorgeschoteld krijgen. Daarnaast lijken media gebaat bij conflicten.
Een ontwikkeling die voor veel mensen moeilijk is, is het minder belangrijk worden van de natiestaat. Steeds meer zaken zijn alleen op wereldschaal aan te pakken. In de Europese Unie wordt vaak onder het mom van handhaving van soevereiniteit alleen het vermeende eigenbelang gezocht.
De moderne mens is vooral consument. Hij gaat er van uit, dat hij allerlei rechten heeft en dat de overheid daar vooral in moet voorzien. Dat burgerschap ook plichten meebrengt, wordt vaak vergeten.
Heel gerust op de goede afloop was Van de Donk beslist niet, al ontkende hij later pessimistisch te zijn. Eerder realistisch. Er zijn te veel negatieve tekenen: het ondermijnen van de legitimiteit van de tegenstander, het toejuichen van geweld, het beperken van de vrijheden van tegenstanders of media.
Met Van der Capellen besloot hij ook: het kan pas beter gaan, als mensen zich actief willen inzetten voor het algemeen belang.
Er volgde nog een stevige discussie, waarin echter de sprekers van de avond toch weer lange betogen hielden. Hans Beenakker wist daarbij een mooi Tiels voorbeeld van inwonersparticipatie aan te halen. Willekeurig werd een op elke 350 Tielenaren gevraagd mee te denken over de stad. Daar kwamen verrassend frisse ideeën uit. De politiek kan heel wat leren van de enorme kennis van zaken die de inwoners op allerlei gebieden hebben.
Voor de Vereniging Oudheidkamer voor Tiel en Omstreken was het een geslaagde avond. In 2016 werd het idee voor de lezingencyclus bedacht door bestuurslid Wolter Aalders. Daarbij is afgesproken om na vijf lezingen te kijken, of en hoe verder wordt gegaan. Dat moment is nu aangebroken.
Video registratie van de lezing:
Fotoalbum. Tik op een foto en ‘swipe’
Reacties zijn gesloten.