Een verpeste gevel en het Tielse Erfgoedplan

Het tij voor monumenten in Tiel lijkt te keren: het gemeentebestuur belooft zijn nog overeind staande oude panden beschermen. Maar de praktijk is weerbarstiger dan de mooie woorden van het beleidsstuk. Deze week werd door de leden van de raadscommissie Ruimte advies uitgebracht over het Erfgoedplan 2019-2023. Een plan dat bol staat van goedbedoelde maar vrijblijvende voornemens in de sfeer van erfgoedbescherming. Het lijkt er in de praktijk op dat oude panden vogelvrij zijn, een bekend Tiels verschijnsel.

Jan Jonker, was zelf als ambtenaar op dit gebied jarenlang in dienst bij de gemeente Tiel, maakt zich zorgen en schreef een hartenkreet aan de stichting Stadsherstel Tiel, die probeert waardevolle panden te behouden en restaureren. Jonker vond de stichting ontvankelijk in deze, net als het bestuur van Waardevol Tiel, op 14 februari loopt de bezwaartermijn af, dus als ze zouden willen kon bezwaar maken nog. De reactie was wat schamper: meer dan een ontvangstbevestiging werd van het gemeentebestuur op zo’n brief niet verwacht.
In een gevraagde toelichting op zijn schrijven vertelt Jan Jonker over een specifiek geval, als illustratie over hoe het er in Tiel aan kan toegaan. Hij stelt dat als je het plan leest je kunt denken dat erfgoed in Tiel bij de lokale overheid in goede handen is. Helaas is de praktijk anders komt in een gesprek met hem naar boven..

Wat wil het geval: in 2009 probeerde de eigenaar van Grotebrugse Grintweg 59, de voormalige bakkerij van Van Pelt, vergunning te krijgen voor het wijzigen van de voorgevel. Die werd geweigerd wegens het niet voldoen aan redelijke eisen van welstand en speciale voorschriften die voor de straatwand gelden. De welstandscommissie verbaasde zich er toen over dat dit pand van 1910 niet op de gemeentelijke monumentenlijst stond. De eigenaar liet de zaak verder rusten, maar vroeg in 2014 opnieuw vergunning op basis van hetzelfde plan. Hij wachtte daarbij de vergunning niet af maar sloopte de voorgevel en plaatste een kunststof winkelpui. Het pand heeft een woonbestemming, en heeft een extra status door de ligging in een historisch waardevol gebied, net als meer oude panden aan die straat. De nieuwe pui van 2014 week sterk af van zijn eigen bouwaanvraag van vijf jaar eerder. Het resultaat was kort gesteld veel beroerder dan het plan dat al in 2009 door welstand was afgeschoten.

oude gevelaanzicht

Geklungel

Kort daarop, en na protesten van omwonenden, werd in 2014 door de gemeente de bouw stilgelegd. Na veel gedoe over de bestemming van het pand (er werd een winkel in geëxploiteerd), deed de Raad van State begin 2018 uitspraak over de bestemming. De gemeente werd in het gelijk gesteld in haar weigering de bestemming te veranderen van wonen in detailhandel.
En toe ging het geklungel van de gemeente gewoon verder, vertelt Jonker. “Een argeloze inwoner van Tiel zou denken: nu zal de gemeente wel gaan handhaven en de de eigenaar aanschrijven de gevel in de oorspronkelijke staat terug te brengen of op zijn minst zijn eigen in 2014 ingediende plan uit te voeren.” Maar er gebeurde niets.
Omwonenden hingen weer aan de bel in de Ambtmanstraat bij het gemeentebestuur. Een gemeentelijke handhaver van de Omgevingsdienst, vroeger bouw- en woningtoezicht geheten, sprak op 7 november 2018 met de eigenaar. De eigenaar van nummer 59 diende op 18 december een bouwaanvraag voor de gevel in. Een aanvraag die door de stadsbouwmeester op 20 december -binnen twee dagen!- van een positief welstandsadvies wordt voorzien, waarna op 4 januari 2019 de vergunning wordt verleend. Alsof het geen kerstvakantie was wordt op ongekend snelle wijze een vergunning verleend aan iemand die zonder vergunning en in afwijking van zijn eigen plan een gevel sloopt waarvan hij weet dat deze historische waarde heeft.

Verpest

De ambtenaren hebben hun werk gedaan, de vinkjes gezet als resultaat van de goedkeuring door de stadsbouwmeester. Het enige verschil met 2014 is dat er drie stijlen in het bovenlicht van de winkelpui zijn toegevoegd. Jonker heeft nog nagevraagd waarom de eigenaar niet is opgedragen zijn in 2014 ingediende bouwplan alsnog te realiseren, maar krijgt geen helder antwoord. Want hij vindt dat het plan uit 2014 aanmerkelijk beter zou zijn geweest dan wat nu wordt toegestaan. In het plan uit 2014 was bovendien sprake van gebruik van een houten pui in plaats van kunststof. Het gebruik van dat materiaal is in gevels in dat gebied bij dergelijke panden bovendien niet toegestaan.

Jonker vindt de gang van zaken vooral erg jammer. “Uit niets blijkt dat er een moment geweest is waarop iemand van de ambtenaren of het college de regie neemt en een en ander kortsluit.”
Tiel zit nu met het resultaat: een verpeste gevel in een historisch pand en een eigenaar die zonder enige belemmering illegaal een oude gevel heeft gesloopt. Het is het oude liedje: het blijft waar het om oude panden gaat in Tiel vooral bij mooie woorden in nota’s. De ambtenaren doen hun werk volgens de regels, maar de stadsarchitect is in deze wel héél voortvarend geweest met het goedkeuringsstempel. Als laatste leuk details: die stadsarchitect maakt ook deel uit van de Monumentencommissie…