Democratie onder de loupe in derde Van den Capellenlezing in Tielse raadszaal

Door Bert Leenders Op nov 5, 2018

Regelmatig verrast de Oudheidkamer haar leden en de inwoners van Tiel en omgeving met bijzondere publicaties, excursies, lezingen en andersoortige educatieve en ontspannende bijeenkomsten of initiatieven. Dat gebeurde donderdag 2 november opnieuw in de raadszaal van de gemeente Tiel. Daar werd toen voor de derde maal de Van der Capellenlezing gehouden. Hoofdspreker was Nelleke Noordervliet, neerlandica, schrijfster van tal van historische boeken, columniste bij dagblad Trouw, medewerkster van OVT (Onvoltooid Verleden Tijd, het NPO I radioprogramma op zondagmorgen en winnar van de Constantijn Huygensprijs. Zij vervult ook verschillende bestuursfuncties in de culturele sector.

Die lezing, die de Oudheidkamer samen met de gemeente Tiel organiseert, vindt steevast plaats in de raadszaal en op of in de buurt van de geboortedag (2 november 1741) van Johan Derk van der Capellen tot den Pol. De grond, waarop de raadszaal is gebouwd is, is voor de liefhebber van historie, gewijde grond. Johan Derk is wellicht vanuit de historie bezien de belangrijkste bekende Nederlander, die in Tiel geboren is. Dat gebeurde op de plaats waar de raadszaal gebouwd is. Daar bracht hij ook een groot deel van zijn jeugd door. Hij was een belangrijke propagandist, vormgever en mede grondlegger van onze democratie en een onversaagd strijder voor de rechten en vrijheden van de burgers.

Opnieuw was de voorbereidingscommissie er in geslaagd een kanjer van een spreker te strikken voor deze jaarlijkse lezingreeks over onze democratie. Dat was Nelleke Noordervliet. Zij trad in de voetsporen van Iris Korthagen verbonden aan het Ratenau Instituut (2016) en Paul Schnabel (2017), die de inmiddels traditie geworden lezing eerder verzorgden. De titel van de lezing van Noordervliet luidde met ‘spuug en plakband democratie in onderhoud’. Daaraan voorafgaand ging Nikki Kroeze, vertegenwoordiger van het Model European parliament Gelderland in op de vraag ‘Hoe democratisch onze democratie is’.

De voorbereidingscommissie had gezien de overal opkomende autoritaire en soms dictatoriale regimes, de groei van het populisme en de discussie over de waarde van de democratie binnen een staatsbestel geen actueler programma kunnen bedenken.

Noordervliet schetste in een mooi taalkundig betoog haar kijk op de fase die onze democratie momenteel doormaakt. Zij analyseerde met citaten van politicologen en sociale wetenschappers van naam de huidige onvrede in de samenleving en het gemis aan inzet om onze moeizaam verworven democratie te verdedigen. Ook het sterk groeiende populisme en de opkomst van landbestuurders met dictatoriale trekjes en het feit dat politici vaak losgezongen zijn van de werkelijkheid kwam aan de orde. Dat alles leidt tot apathie bij de inwoners. Als oplossing zag zij een beter en minder oppervakkig gebruik van de sociale media om burgers te betrekken bij de meningsvorming en besluitvorming op veel terreinen. Proberen een lezing van drie kwartier samen te vatten in enkele zinnen in onmogelijk en kan geen genuanceerd beeld geven. Daarom hebben wij voor geïnteresseerden de complete tekst van de lezing in de vorm van een apart artikel geplaatst.

Nikki Kroeze gunde de aanwezigen een boeiend inkijkje in de redenen dat zo weinig jongeren niet geïnteresseerd zijn in de politiek. Jongeren zijn de toekomst en hun politieke participatie is bedroevend laag. “Wanneer dat niet verandert bloedt de democratie vanzelf dood “, stelde zij. Als verklaring noemde zij dat de meeste onderwerpen te gecompliceerd zijn en – denk aan het klimaat – niet in een land zijn op te lossen. Ook het feit dat het in Nederland te goed gaat en politici slecht luisteren naar het volk speelt volgens haar een belangrijke rol.

Nikki zag als oplossing het creëren van jeugdraden. Dat heeft volgens haar echter alleen maar zin, wanneer die raden ook echt zeggenschap krijgen. Ook de lezing van Nikki, waarvan we volgens de voorzitter voorzitter van de Oudheidkamer, Martin van de Mark, nog veel zullen horen hebben we op de Tielenaar geplaatst.

Ook burgemeester Beenakker maakte zich in zijn inleiding zorgen over de relatie overheid – burgers. “We leggen te veel nadruk op wat ons scheidt en het is jammer dat respect voor elkaar afneemt. . Democratie is niet vanzelfsprekend en eist voortdurend onderhoud”, stelde hij. Niettemin is de Tielse burgemeester niet zonder hoop. Hij wees daarbij op de resultaten van de wijkregisseurs en andere initiatieven om de inwoners bij het bestuur te betrekken”.

Onder de bezoekers van de vrijwel volledig bezette raadszaal bevonden zich vertegenwoordigers van een groep Maas en Walers die een muziektheaterstuk rond Joan Derk van den Capellen tot den Pol maken. Dat stuk zal op twee weekeinden in september 2019 bij de restanten van kasteel Appeltern, waar Van den Capellen een groot deel van zijn leven woonde, meerdere keren in de open lucht worden opgevoerd. Wellicht komen zij volgend jaar opnieuw naar de Tielse raadszaal om wat hoogtepunten uit die productie te laten zien en horen.

Meer info onder de foto’s.