De Betuweroute maakt meer kapot dan ons lief is!
Voor de vierde keer organiseren de Nederlandse archieven als onderdeel van ‘De maand van de Geschiedenis’ de landelijke publieksverkiezing ‘(Archief) Stuk van het jaar’. Het thema is dit jaar opstand. Het Regionaal Archief Rivierenland doet ook mee en nomineerde uit de fotocollectie een foto van Jan Bouwhuis over een protestactie tegen de aanleg van de Betuweroute.
Het RAR heeft gekozen voor een foto van een actie tegen de aanleg van de Betuweroute. Aan de verkiezing doen 40 archiefstukken van het hele land mee. Op 1 oktober is de verkiezing van start gegaan. Stemmers kunnen kiezen uit inzendingen uit het hele land. Kijk op https://www.stukvanhetjaar.nl/nl/rivierenland voor de inzending van het Regionaal Archief Rivierenland. De winnaar wordt op 27 oktober bekendgemaakt tijdens de Nacht van de Geschiedenis.
Wij, de schrijvende redactieleden van de Tielenaar zouden het erg leuk vinden wanneer de inzending van de oprichter en belangrijkste beeldleverancier van dit medium veel stemmen krijgt. Daarom: stem voor 26 oktober op de foto van Jan!
De foto is genomen tijdens een landelijke protestdag op 19 juni 1993 en geplaatst in dagblad De Gelderlander. Zo’n 400 actievoerders blokkeerden de A15 bij Tiel en deelden fruit en pamfletten uit.
Door te stemmen op de foto helpt u ook mee om de streek te promoten. Het protest, dat uitgebeeld wordt, is in tegenstelling tot veel andere acties tegen de Betuweroute vrij vriendelijk en doordat het uitdelen van fruit een centrale plaats inneemt op de foto wordt de aandacht gevestigd op het Betuws fruit. Dat speelt een belangrijke rol in de hedendaagse promotie van de streek.
Meer kleuren foto’s van de actie onder dit artikel. De genomineerde foto is in zwart / wit en nog van voor het digitale tijdperk. De kranten drukten in 1993 nog niet in kleur en de zw/w foto moest als print op de redactie ingeleverd worden. Jan fotografeerde met 2 camera’s: 1x met zwart / wit film tbv gebruik voor de krant en één camera met kleuren diafilm tbv later gebruik. Dat ‘later’ is ‘nu’, zie de collectie onderaan.
Tentoonstelling in RAR
In het kader van de Maand van de Geschiedenis is er bij het RAR ook een kleine tentoonstelling te zien over het protest tegen de Betuweroute. Met onder meer stukken uit de archieven van het Aktiecomité Tunneltracé Tiel, 1992 – 1998 en de Vereniging Landelijk Overleg Betuweroute (VLOB) 1990 – 2003 en natuurlijk ook foto’s en kranten. Ook de inzending voor het ‘stuk van het jaar’ wordt getoond.
zie: https://regionaalarchiefrivierenland.nl/nl/page/570
Over de Betuwelijn
In alle lagen van de bevolking, van jong tot oud, was er verzet tegen het transport van gevaarlijke stoffen door het gebied via de nieuwe spoorlijn. Twijfel over nut en noodzaak, boosheid over besluitvorming, onteigening van grond, afbraak van huizen en boerderijen, landschapsvervuiling en verlies van natuur maakten de Betuwnaren strijdlustig. Wie herinnert zich niet de protestacties, de spandoeken, de discussie over de rentabiliteit, de enorme kostenoverschrijding en de vele krantenartikelen en boeken die aan de goederenspoorlijn gewijd zijn.
De aanleg begon in 1997 en had in 2000 geopend moeten worden. Dat werd 2007. Het Nederlandse traject is 160 kilometer lang.
We vergeten snel maar de Betuweroute heeft het gezicht en de infrastructuur van onze regio flink veranderd. Voor de komst van de lijn waren vrijwel alle passeerpunten van de A15 vlak en ging de snelweg met viaducten over bijna alle bestaande wegen heen. De Betuweroute, die bijna geheel pal naast de A15 aangelegd werd, maakte het noodzakelijk om veel van die viaducten te slechten en provinciale en gemeentelijke verbindingswegen over de snelweg te leiden. Om de kosten te beperken werden verschillende wegen afgesloten en nieuwe viaducten en verbindingswegen aangelegd om voortaan over in plaats van onder de A15 van Noord naar zuid te gaan.
De A15 kostte uiteindelijk met 4,7 miljard een veelvoud van het oorspronkelijke bedrag van 1,1 miljard euro. De Betuweroute is daarmee veruit het grootste en duurste infrastructurele werk dat de rijksoverheid heeft ondernomen. De overschrijding was mede het gevolg van eisen van de gemeenten om de veiligheid en (geluids)overlast te beperken. Je kunt je nu afvragen of sommige geluidsschermen wel echt nodig waren. Ze hebben in ieder geval niet bijgedragen aan een mooi landschap. De rekenkamer had destijds scherpe kritiek op de besluitvorming en kostenbeheersing.
Op dit moment rijden er per jaar ruim 20.000 treinen over de lijn. Dat is ongeveer de helft van de maximale capaciteit. De capaciteit kan nog steeds niet optimaal benut worden omdat de goederentreinen van Zevenaar tot Oberhausen in Duitsland (73 kilometer) nog steeds gebruik moeten maken van de traditionele spoorverbinding, die dwars door Emmerich loopt. Na veel gesteggel, waarbij de Duitsers geen haast maakten om de positie van Hamburg ten gunste van Rotterdam niet in gevaar te brengen, wordt er nu wel aan een gescheiden goederenbaan gewerkt. Overigens werd er ook in Duitsland flink geprotesteerd tegen de lijn. Verwacht wordt dat het laatste stuk daar in 2024 klaar zal zijn.
Het effect van de Betuweroute op de goederenstromen op de A15 is nauwelijks merkbaar. Ik hoorde onlangs een automobilist met wie ik meereed over de A15 zeggen: “De Betuweroute? Dat is de rechter rijbaan van de snelweg”. Die wordt op werkdagen vrijwel helemaal ingenomen door vrachtverkeer.
De lijn is ook nog niet rendabel. Daarvoor zijn de gebruiksvergoedingen te laag en het gebruik te gering. Dit zal wellicht veranderen wanneer de verbinding met Duitsland gereed is. Ook de verwachte lagere waterstanden ’s zomers van de Waal, waardoor schepen met halve ladingen moeten varen, kan de Betuwelijn aan meer vervoer helpen.
De protesten tegen de aanleg van de lijn hebben voor de Betuwe weinig resultaat gehad. Protesten tegen de geplande aanleg van een noord- en zuid verbindingstak in Oost-Nederland hadden dat wel. Die verbindingen komen er vooralsnog niet.
Reacties zijn gesloten.