Cadeau aan Tiel

Door Huub van Heiningen op maandag 27 maart 2017, geplaatst in Opinie, Openbare ruimte, Historie. Opening speelplaats 8 juni 2002

Apetrots waren de dijkverzwaarders er destijds op. Ze waren er in geslaagd voor de meest  “multiculturele” wijk van Tiel een grote moderne speeltuin aan te leggen.  Die werd in dank aanvaard door het stadsbestuur dat later via “de Tielse methode” en met hulp van veel vrijwilligers voor nog méér voorzieningen zorgde. Maar sinds kort is de liefde bekoeld en wil de gemeente de speeltuin om zeep helpen om er te kunnen bouwen. Kan dat zomaar ?

Nadat de dijk tussen Tiel en Gorinchem na de z.g. watersnood van 1995 was verzwaard, zat de “Coördinatie-commissie” (ook wel de “doorhakkersclub”) nog met een aantal problemen. Eén ervan betrof de Ophemertsedijk – met name de berm met een aanpalende grondstrook tussen de Aldi en de sluis van het Inundatiekanaal. Het gemeentebestuur had te kennen gegeven daar onder geen enkel beding te willen bouwen.

Niet alleen omdat het een drassig kwelgebied was, maar vooral omdat een kater uit 1961 nog altijd een grote rol speelde.  Het gemeentebestuur had in 1960 kort langs de dijk een lange rij flats gebouwd – de Hertog Arnoldlaan. De bewoners van daarachter liggende “laagbouwwoningen” (o.a. Hertog Adolf- en Hertog Eduardstraat) hadden bezwaar gemaakt. Zij zouden in hun nieuwe koopwoningen het zicht op de dijk verliezen en minder zonlicht krijgen. De gemeente wuifde de bezwaren weg maar de bestuursrechter gaf de bewoners gelijk. Dat betekende dat de gemeente tientallen bewoners van de Hertogenwijk óf een ander huis óf een forse schadevergoeding moest geven. Als zowel het ministerie als de provincie niet hadden bijgesprongen, zou de gemeente in 1961 daaraan failliet zijn gegaan (formeel: art 12-gemeente zijn geworden).  

Omdat de gemeente daar geen bebouwing wilde, stopte “de polder” bij de Aldi met het in het dijklichaam aanbrengen van een peperduur “kwelscherm” en bleef er een lange strook onbestemde grond over. Daar gold nu het regiem van een “kale dijk” – er mocht vanaf 20 meter uit de teen van de dijk nog geen boom gepoot, laat staan gebouwd worden. Ook al in verband met het onderhoud wilde het waterschap er echter wel van af.

Het is niet duidelijk wie op de gedachte kwam – de charismatische dijkgraaf Jacob de Jongh of de gedeputeerde Jan van Dijkhuizen. De provinciebestuurder uit Kesteren had ongeveer slaande ruzie met de polderbestuurders aan de oostkant van Tiel maar kon uitstekend overweg met de dijkgraaf (en partijgenoot) aan de westkant van de stad. Ze wisten en zagen dat de Hertogenwijk achter die onbestemde berm een multiculturele een zeer kinderrijke wijk was. Het waterschap zou dus de grond overdragen en Van Dijkhuizen zou bij de provincie geld loskloppen voor de aanleg en eerste speelvoorzieningen. Zo onstond de grote en zeer intensief gebruikte speeltuin aan de Hertogenwijk.

Erg vlot ging het allemaal niet – er zat veel geknars tussen de bestuurlijke raderen van het waterschapsland (Rudi van Meurs schreef er een smeuiig boekje over) maar uiteindelijk kon burgemeester Van Tellingen de speeltuin op 8 juni 2002  openen. De Urhebers waren er niet meer bij – de één was overleden en de ander allang gedeputeerde-af.

Bij de exploitatie van de speeltuin kon de overheid rekenen op een actief wijkbestuur en een groot aantal vrijwilligers. Die zat het soms niet mee. Er werd asbest in de grond gevonden waardoor de hekken gesloten moesten worden. Maar dank zijn “de Tielse methode” en de inzet van al die vrijwilligers kon burgermeester Steven de Vreeze op 17 september 2006 – ook weer omringd door vrijwilligers en de kinderen uit de multiculturele samenleving – de speeltuin heropenen.

Juist met deze speeltuin dreigt het nu mis te gaan. Naar verluidt omdat gemeentebestuurders daar alsnog bouwen willen – liefst dure appartementen. Die leveren meer geld en prestige op en kunnen de dalende curve van het inwonertal weer opvijzelen. Of dat technisch wel mogelijk is in verband met de hoogwaterkerende functie van de dijk, heeft men zich kennelijk nog niet afgevraagd. Wel wordt alvast de Verelendungstheorie toegepast waardoor in Tiel verschillende monumenten verdwenen : pleeg geen onderhoud meer en haal eruit wat van waarde is. Dan vervalt het project vanzelf en zullen de projectontwikkelaars kunnen beweren dat het bouwen van flats op die plaats de opknap van de Hertogenwijk dient.

Zo althans wordt het aangevoeld door de bewoners van de Hertogenwijk, waar heel veel mensen s trots zijn op hun “buitenlandse” roots en boos op het gemeentebestuur, dat de speeltuin aan zijn lot overlaat en begonnen is speelwerktuigen te verwijderen. Er zijn bewoners van die wijk, die maar al te graag de stadsbestuurders willen toevoegen wat Rutte tegen z.i. onvoldoende ingeburgerde landgenoten roept en hopen mensen aan het Tielse roer te krijgen, die méér oog hebben voor wat in de Hertogenwijk leeft.

Aanleg speelplaats mei 2002Opening 8 juni 2002Toos Groen met burgemeester van Tellingen tijdens de openingafsluiten ivm ontdekken asbest op de speelplaats 5 juli 2005september 2006Opening speelpark Wielewaal door burgemeester de Vreeze 17 september 2006Petitie tegen de overlast 19 april 201227 maart 2017