Bijbaantjes

Door Huub van Heiningen op dinsdag 22 september 2015, geplaatst in Opinie.

Drs J.H.J.Cuypers beminnelijke directeur van de PGEM nodigde in het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw enkele malen per jaar journalisten uit om met hem te ontbijten en van gedachten te wisselen over de nutsbedrijven. Het liep geen storm, soms was ik de enige mede-ontbijter. Cuypers kon heel open vertellen over de achtergronden van de Gelderse politiek en daarvoor wilde ik best vroeg uit de veren.

Het moet in 1984 zijn geweest dat Cuypers me onthulde, dat zijn PGEM een nieuw modern districtkantoor zou gaan bouwen in Tiel en het college van B&W daarvoor tegen een zacht prijsje een mooi terrein aan de Heiligestraat had aangeboden.

Dat plan verbaasde me. Er was immers juist een zeer modern kantoor van de provinciale gasmaatschappij gereed gekomen aan de Westluidensestraat en iedereen wist, dat beide nutsbedrijven zeer nauw samenwerkten en afstevenden op een fusie. De afnemers kregen al één rekening voor gas en stroom, aanleg en onderhoud van buizen en leidingen werden al uit één hand uitbesteed en de glazenwasser b.v. werkte in Tiel zowel voor het nieuwe gaskantoor als het oude PGEM-complex aan de Koornmarkt. “Dan ga je de nutsvoorzieningen toch niet onnodig duurder maken door een volstrekt overbodig kantoor te gaan bouwen?”.

Maar in meerdere sessies maakte de altijd even vriendelijke directeur me duidelijk, dat het zo niet werkt en bezorgde hij me het gevoel dat ik echt een broekie was als het om inzicht in de Gelderse politiek ging. De PGEM had over het boekjaar 1983 een winst gemaakt van 40 miljoen gulden. “Dat gaan we verspijkeren op een manier waarmee we iedereen blij maken. Tiel wil dolgraag een mooi nieuw kantoor op die plek. We scheppen door de bouw werkgelegenheid en we kunnen straks in twee kantoren méér mensen aan het werk houden. Dat zijn de belangrijkste argumenten naar buiten toe, maar intern is er natuurlijk een overweging die in werkelijkheid het zwaarst weegt. De gedeputeerden zijn commissaris van een van beide nutsbedrijven en daar worden ze dik voor betaald. Met twee nutsbedrijven zijn er zes commissariaten te vergeven en als we echt zouden fuseren houden we natuurlijk een paar gedeputeerden over die met lege handen komen te staan als het om lucratieve bijbaantjes gaat. Geloof me – de formele samenvoeging van beide nutsbedrijven komt er niet als daarvoor niet een alternatief gevonden is”.

Maar de kosten dan van water en licht, die toch tot de eerste levensbehoefte behoren van de gezinnen? Is het niet immoreel deze belasting op de consumptie aldus zoveel hoger op te drijven dan noodzakelijk is? Hebben we juist daarom als samenleving niet ooit afgesproken dat nutsbedrijven geen winst zouden maken, zodat die 40 miljoen teruggegeven zouden moeten worden aan de afnemers?. Overwegingen van een luchtfietser vond Cuypers dat. “Zo zit de wereld niet elkaar. De politieke bestuurder die er niet maar wat graag een ton bij vangt, valt uit de toon. We hebben tienduizenden afnemers en die betalen voor zo’n mooi nieuw kantoor en het instandhouden van twee afzonderlijke nutsbedrijven een paar tientjes per jaar. Daar ligt echt niemand van wakker”. Soms ging Cuypers  een eind mee. “Hoe idealistisch allemaal – het zou natuurlijk mooi zijn als macht en middelen meer gespreid waren, maar politici hebben uiteindelijk toch belang bij het instandhouden van de status quo”.

Zo was het toen en zo is het nog. De vraag is hoe lang we het als samenleving nog zullen tolereren.

De opening van het Gaskantoor in 1880Het Nuonkantoor aan de HeiligestraatWachtend op de sloopDe sloop van een het duurste kantoor ooit in Tiel