Op zaterdag 23 april werd een monument onthuld naast de ingang van de parkeergarage aan de rand van de Vlindertuin in Tiel. Het moet de herinnering levend houden aan vijf Tielenaren die op de dag voor Kerstmis in 1944 gefusilleerd werden door de Duitsers.
Video:
De aanleiding
Kort na het mislukken van Operatie Market Garden kwam in het najaar van 1944 het front aan de Waal te liggen. Ten zuiden van de rivier lagen de geallieerden, in Tiel waren de Duitsers nog heer en meester. Verzetslieden – bekend als ‘Waalcrossers’ – staken af en toe de rivier over en hielpen ook geallieerde militairen (bijvoorbeeld neergestorte piloten) om naar de overkant te komen. Op zoek naar dergelijke Waalcrossers viel de politie in december een huis binnen en arresteerde daar de vrouw des huizes. Verzetslieden bevrijdden haar vervolgens uit het politiebureau.
Daarop namen de Duitsers een stevige tegenmaatregel. Zij pakten vijf Tielse mannen, merendeels vooraanstaande Tielenaren, op als gijzelaar. Die werden opgesloten in de Tielse gevangenis die destijds tegenover de rechtbank aan het Bleekveld stond. De Duitsers dreigden de mannen dood te zullen schieten, als de eerder opgepakte vrouw niet werd teruggebracht. Het verzet ging niet op de eis in. Daarop werden de vijf mannen rond het middaguur op 24 december 1944 gefusilleerd op de binnenplaats van de gevangenis.
Een eerste herinnering
Na de fusillade werden de mannen begraven op de begraafplaats in Zoelen. Een volgend dreigement om meer gijzelaars te zullen nemen werd door de Duitsers niet uitgevoerd.
Toen de oorlog afgelopen was, werd tegen de muur van de gevangenis een gedenksteen voor de vijf mannen geplaatst. Het gebouw had echter al veel oorlogsschade en werd in 1947 gesloopt. Vermoedelijk is dat eerste monument toen al verdwenen. Wel werden er in de jaren ’50 op 4 mei nog kransen gelegd tegen de muur van de garage die op die plek was gebouwd.
Een gravure in 2018
In de ledenvergadering van de Tielse Oudheidkamer vroeg de heer Gradus van Wel in november 2017, of iemand wist waar de gedenksteen was gebleven. Dat bleek onbekend, maar het Oudheidkamerbestuur ondernam wel direct actie in de richting van het gemeentebestuur. In overleg werd besloten een herinnering te plaatsen op de ruit van de ingang van de parkeergarage die toen juist gereed was. De afbeelding toonde de gevangenis en de namen van de gijzelaars. In april 2018 kwam die gereed en in 2018 en 2019 werd er op 4 mei een krans gelegd.
Een gedenkplaquette
In 2020 bleek de ruit beschadigd. Daarop nam het 4-mei comité het initiatief om de herinnering door een degelijker monument in de herinnering te houden. Dit werd vormgegeven door Cor Litjens en uitgevoerd door Van Luijn Natuursteen. De kosten van een en ander werden gedragen door de Gemeente Tiel, de Stichting Oud Burger Mannen- en Vrouwenhuis en de Vereniging Oudheidkamer voor Tiel en Omstreken.
Op 23 april jl. werd het monument onthuld door wethouder Frank Groen en door de voorzitter van het 4-mei comité Joke Sewalt. Daarna gaf Emile Smit een korte historische toelichting en bedankte Gradus van Wel allen die dit hadden mogelijk gemaakt.
Fotoalbum. Klik op een foto voor een vergroting.
Zie voor een video registratie van de gehele bijeenkomst: https://www.youtube.com/watch?v=7rX5djntTdQ
Programma 4 mei bijeenkomsten: https://www.uitintiel.nl/evenement/dodenherdenking/#:~:text=Op%204%20mei%20herdenken%20we,vredesoperaties%20omgekomen%20of%20vermoord%20zijn.
Reacties zijn gesloten.