Vierde Van der Capellenlezing weer van hoog niveau

Door Bert Leenders Op nov 5, 2019

Voor de vierde maal organiseerde de Vereniging Oudheidkamer Kamer Tiel en Omstreken met medewerking van gemeente Tiel op donderdag 31 oktober de Van der Capellenlezing.

Johan Derk van der Capellen tot den Pol is een van de belangrijkste grondleggers van onze democratie. Voor heel Europa was zijn geschrift ‘Aan het volk van Nederland’, dat op een voor zijn tijd op een spectaculaire en nieuwe manier in 1781 werd verspreid, verrassend en bedreigend voor de zittende machthebbers maar inspirerend en hoopvol voor de opkomende midden en lagere bevolkingsklassen. Hij werd geboren in Tiel. Het is een merkwaardig toeval dat zijn geboortehuis nagenoeg stond op de plaats waar nu de raadszaal staat. Vlak bij de raadszaal in de stadhuistuin werd vier jaar geleden een opmerkelijk monument voor hem opgericht. Met de jaarlijkse lezing op of vlak bij zijn geboortedag (2 november 1741) willen de Oudheidkamer en de gemeente Tiel deze belangrijke Tielenaar eren en de gedachtenis aan hem ook in Tiel levend houden.

De jaarlijkse lezingavond is tot nu toe steeds van een zeer hoog niveau. De thema’s zijn boeiend en spraakmakend. Sinds de introductie in 2016 is het programma niet gewijzigd. “Een goede formule moet je niet wijzigen” geeft het lid van de voorbereidingscommissie, Peter Schipper, die de sprekers introduceert daarvoor als een logische verklaring. Na het openingswoord van de voorzitter van de Oudheidkamer, dit jaar door omstandigheden vervangen door bestuurslid Paul van der Ven, volgt steevast een korte samenvatting van het leven en werk van Van der Capellen. Jan Bouwhuis en Emile Smit hadden een eerder gemaakte videofilm uitgebreid met nog meer elementen uit het leven van JDCP en opnamen die een overzicht gaven van de prominente sprekers die eerder de lezing verzorgden. Dat waren in 2016 dr. Iris Kortenhagen verbonden aan het Rathenau Instituut, een instituut dat zich bezig houdt met onderzoek en debat over de impact van wetenschap, innovatie en technologie op de samenleving. In 2017 verzorgde een van de invloedrijkste mensen van Nederland, hoogleraar klinische psychiatrie en oud-directeur van het centraal Cultureel planbureau, Prof. Dr. Paul Schnabel, de lezing, in 2018 gevolgd door de bekende Neerlandica, schrijfster, politica, columnist en lid van vele wetenschappelijke, literaire en historische commissies, werkgroepen en prijscomite’s Nelleke Noordervliet de lezing. In 2019 was de eer voor Paul Scheffer, hoogleraar Europese studies aan de universiteit van Tilburg, bekend publicist en lang de partijideoloog van de Partij van de Arbeid.

Burgemeester Beenakker

Voordat Scheffer het woord kreeg, hield burgemeester Beenakker een korte inleiding waar ieder jaar een ander aspect van het lokaal bestuur aan de orde komt en natuurlijk neemt hij de gelegenheid te baat om Tiel te promoten. De burgemeester maakt altijd veel werk van deze korte inleiding en komt met verrassende constateringen en vergezichten.

Roan Geurts

Het is ondertussen traditie dat een lid van het Model European Parliament Gelderland een inleiding houdt die de visie van jongeren over een aspect van de democratie. Roan Geurts legde de overwegend grijze toehoorders uit, dat zij in hoofdzaak de leefomgeving van de jongeren bepaalden. Die ouderen ondervinden nog maar kort de gevolgen van politieke en bestuurlijke beslissingen terwijl jongeren nog een heel leven de gevolgen van keuzes door de ouderen ervaren. Hij opperde mogelijkheden om jongeren een zwaardere stem te geven.

Paul Scheffer

De hoofdschotel van de avond vormde Paul Scheffer, een man met visie en kennis van de ontwikkelingen in de samenleving en bovendien een bekend gezicht in actuele praatprogramma’s. Scheffer schetste de ontwikkelingen in de samenleving gedurende de laatste eeuwen en de nieuwe tegenstellingen die tegenwoordig onze samenleving verdelen. Hij onderscheidde laagopgeleiden tegen hoogopgeleiden, jong en oud, nieuwkomers en gevestigden en tot slot gelovigen en seculieren. Hij signaleerde de neiging in de politiek en bestuur om te reageren op gevolgen van ontwikkelingen. Beter was om de ontwikkelingen zelf te sturen om latere problemen te voorkomen en een tijdig samenhangend beleid te ontwikkelen. Hij illustreerde zijn betoog met een analyse van de immigratiegolf in Nederland.

Alles bijeen was het een zeer boeiende en interessante avond. De inhoud van de lezingen verdient een veel breder publiek dan de ruim 60 mensen die de lezing nu bijwoonden. Alle voordrachten lenen zich uitstekend om bijvoorbeeld in de lessen maatschappijleer in het VWO besproken te worden. Het is daarom jammer dat regio-omroep Tiel de gemaakte afspraken over het integraal opnemen en uitzenden en op You Tube plaatsen van deze bijzondere avond niet nakwam. Menig Tielenaar zal daardoor donderdagavond tevergeefs zijn tv afgestemd hebben op het kanaal van de omroep.

De tekst van de inleiding van Roan Geurts vindt u samen met meer informatie over JDCP en de jaarlijkse lezingencyclus op website van de Oudheidkamer https://www.oudheidkamer-tiel.nl/jdvandercapellen.php. De tekst van Paul Scheffer staat helaas niet op papier.