Tielenaren denken over toekomst gemeente

‘Typisch Tiel’ is de titel van een nota die een mooie inkijk geeft in veel aspecten van Tiel in verleden, heden en nabije toekomst. Je leest er in hoe inwoners het samen leven en wonen in Tiel ervaren en wat zij belangrijk vinden voor de toekomst. De informatie is verzameld via gevoerde gesprekken met bewoners en bezoekers, gesprekken in groepsverband, overleg met raadsleden en het enquêteren van inwoners via internet en algemene en op Tiel gerichte informatie van toekomstonderzoekers. Bijna 500 personen hebben hun mening gegeven. Gezocht is naar wat kenmerkend is voor de gemeente. Erg verrassend zijn de conclusies niet. Maar dat betekent niet dat de verzamelde informatie niet interessant is In dit artikel bieden wij een beknopte samenvatting aan van het rapport Typisch Tiel , waarbij ook de maatschappelijke trends die zich nu al aftekenen in opgenomen zijn. De verzamelde informatie is een belangrijk uitgangsdocument bij het bepalen van de ontwikkelingsrichting van de stad.

De nieuwe omgevingswet

‘Typisch Tiel’ is gemaakt om als basis te dienen voor het opstellen van een nieuwe omgevingsvisie. Dat begrip is afkomstig uit de nieuwe Omgevingswet. De nieuwe Omgevingswet voegt 26 wetten op het gebied van ruimte, infrastructuur, natuur, water, milieu, wonen, en natuur samen in één overzichtelijk geheel dat de fysieke leefomgeving omvat. Denk daarbij aan  bouwwerken, infrastructuur, watersystemen, water, bodem, lucht, landschappen, natuur, cultureel erfgoed en werelderfgoed. Naar verwachting zal de Omgevingswet in 2021 in werking treden. De centrale overheid geeft gemeenten nu al de ruimte om met de mogelijkheden van de nieuwe wet te experimenteren. Tiel is nu al begonnen met zich voor te bereiden door de genoemde omgevingsvisie te maken. De verwachtingen en oordelen van bezoekers, bewoners en andere groepen uit de bevolking, die zijn verzameld in het rapport Typisch Tiel’ zijn daarbij een belangrijke basis. De gemeenteraad was vol lof over dit rapport. Het college kan nu met het ambtelijk apparaat verder gaan werken aan het opstellen van de omgevingsvisie. Geen geringe klus, want alle thema’s hebben met elkaar te maken. Daarna, maar dan is er al veel water door de Waal gestroomd volgen de uitvoeringsplannen die voortvloeien uit die visie.

Wat vinden de mensen die hun mening gegeven hebben van Tiel?

In de gesprekken met 500 inwoners, organisaties, bezoekers en bedrijven blijkt dat Tiel in de eerste plaats gezien wordt als een prettige, rustige en groene woonstad voor gezinnen met kinderen. Men waardeert de historische binnenstad, de aanwezige voorzieningen en de ligging aan de Waal. De spreiding van winkelvoorzieningen over de wijken is goed. Tiel wordt vooral door Appelpop en het fruitcorso maar ook de vele wat kleinere evenementen ervaren als evenementenstad. Maar ook etiketten als waterstad, handelsstad en fruitstad blijken passende karakteristieke benamingen.

Vragen voor de toekomst

Voor de omgevingsvisie roept dit vragen op als: wat moet er gebeuren om de bestaande kwaliteiten te versterken, hoe kunnen bevolking , voorzieningen, bedrijvigheid en de beschikbare woningen beter op elkaar worden afgestemd en welke positie moet Tiel in de regio innemen.

Voor de geënquêteerden is duidelijk dat Tiel zijn voorzieningen als bijvoorbeeld zwembad, schouwburg, ziekenhuis en sportvoorzieningen nog beter zou moeten benutten en uitbouwen. Datzelfde geld voor het water en groen in de omgeving in en rondom de gemeente en de ligging aan de Waal. Daar is meer mee te doen. Andere punten die genoemd worden zijn: zorgen voor een goede bereikbaarheid van de stad via de weg maar ook met het spoor, het in stand houden van voorzieningen in dorpen en wijken en zorgen dat de binnenstad vitaal blijft.

Prettig wonen in Tiel

De meeste mensen geven aan dat het prettig wonen is in de stad maar ook in de dorpen. Jongeren zien de stad echter als een saaie gezinnetjesstad. Velen vertrekken uit Tiel, een aantal komt later terug wanneer zij zelf aan een gezin toe zijn.

Andere thema’s en informatie

Tiel heeft een naar verhouding eenzijdige bevolkingssamenstelling. De bevolking is gemiddeld laag geletterd en de stad kampt met sociale problemen. Laaggeletterdheid, werkloosheid, en de uitgaven op het gebied van de gezondheid zijn vrij hoog. Belangrijk is daarom dat de inrichting van de openbare ruimte uitnodigt tot gezond gedrag. Tiel trekt veel nieuwe inwoners uit de omliggende dorpen en verder weg gelegen plaatsen. Het gevolg is mede door het hoge percentage nieuwe Nederlanders dat er weinig contact is tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Ook de inwoners van Passewaaij en de beide dorpen hebben weinig contact met de inwoners buiten de eigen wijk of dorp en omgekeerd.

Iets meer dan een-vierde van het totale bebouwde grondoppervlak van de gemeente heeft een industriebestemming. Dat is veel. Er zijn in Tiel 3300 bedrijfsvestingen die samen goed zijn voor ruim 23000 arbeidsplaatsen. 7,1 % van de bedrijven exporteert (een deel) van hun goederen en diensten naar het buitenland.

In mei 2018 woonden er in Tiel 41488 personen. Ruim 39.000 daarvan wonen in de stad. De overigen wonen in de beide dorpen enkele buurtschappen of in het buitengebied. de stad Tiel is daarmee een compacte stad. Er wonen 30 mensen per hectare. In de regio scoort alleen Culemborg hoger. De leeftijdscategorie van 45 – 65 jaar is in Tiel het sterkst vertegenwoordigd . Circa 8700 zijn jonger dan 18 jaar en ruim 7000 zijn ouder dan 65. Verwacht wordt dat de bevolking tot 2040 langzaam zal stijgen naar ruim 43.000 inwoners. De laatste jaren is de bevolking echter steeds ondanks de komst van statushouders en de toename van het aantal woningen met enkele tientallen inwoners gedaald.

Het werkloosheidspercentage ligt met 5,1 % ietsje boven het landelijk gemiddelde en is ook groter dan in de omliggende gemeenten. Het gemiddelde inkomens niveau ligt met 22.300 euro onder het gemiddelde van alle gemeenten in Gelderland. Op wijkniveau is het inkomen in Tiel-West en de Hertogenwijk met 16,300 euro het laagst. Passewaaij is de wijk van Tiel met de hoogste inkomens (28.900 euro), inwoners van het buurtschap Veluwe heeft met gemiddeld 28.900 euro het hoogste inkomen per jaar van de gehele gemeente.

Tiel telt bijna 18.000 woningen, waarvan 55 % koopwoningen, 36 % is eigendom van de woningcorporaties en de overige huurwoningen zijn in handen van particuliere of andere institutionele woningexploitanten. De gemiddelde WOZ-waarde van de woningen is 193,000 euro. Daarmee staat Tiel in de provincie Gelderland op een lage 43^e plaats. In totaal zijn er in Gelderland 53 gemeenten. Ook de marktprijs van de koopwoningen lag in 2018 onder het gemiddelde van de overige Gelderse gemeenten.

24% van de inwoners van Tiel (= nagenoeg een op de vier) heeft een migratieachtergrond. Daarmee staat Tiel als gemeente op de vierde plaats van de Gelderse ranglijst op dit gezichtspunt. De grootste groep bestaat uit inwoners met een Turkse achtergrond (2355 personen, daarna volgen inwoners met een Marokkaanse achtergrond 2120, Indonesië (1298 personen) Polen (608) en Afghanistan (228). Niet opgenomen zijn de tijdelijke gastarbeiders uit Oost-Europa, waaronder volgens recente ruwe schattingen van de gemeente 3 à 4000 Polen.

Gerealiseerde plannen

De gemeente heeft de afgelopen jaren veel van de plannen die voor de periode 2010 – 2030 gemaakt zijn uitgevoerd. Denk aan het beter toegankelijk maken en revitaliseren van bedrijfsterreinen, de uitbreiding van Medel, diverse woningbouwprojecten, de ontwikkeling van de Westluidensepoort en cultuurcentrum Zinder, de eerste fase van het opknappen van de Waalkade, het versterken van de Echteldsedijk, verschillende projecten op het gebied van milieu en duurzaamheid, het verbeteren van de verkeerssituatie in de Binnenhoek, de start van de bouw van een nieuwe mavo, en concrete bouwplannen voor een nieuw zwembad. Op stapel staat ook een grondige renovatie van een deel van de onderwijsgebouwen van het Lingecollege, woningbouw op het vijverterrein, terwijl de verdere uitbreiding van Passewaaij gaande is. Het lijstje van nog niet gerealiseerde of afgeblazen plannen ontbreekt in de notitie.

Trends waar met het maken van nieuwe plannen rekening mee gehouden moet worden

• Een licht groeiende bevolking.
• Een verdere daling van het aantal bewoners per woning van nu 2,35 naar 2,24 in 2035, waardoor er door gezinsverdunning meer woningen nodig zijn.
• Een daling van het aantal jongeren en een stijging van het aantal ouderen vooral in de leeftijdgroep van 75+.
• De ontwikkeling dat inwoners steeds vaker initiatieven ontplooien op het gebied van de inrichting van hun leefomgeving, duurzaamheid, gezondheid en energie.
• Een beweging in de richting van een deeleconomie; beschikbaarheid van vervoersmiddelen, gereedschap en veel andere zaken wordt belangrijker dan het bezit ervan.
• Het toekomst bestendiger maken van onze economie door hergebruik, zuiniger omgaan met schaarse grondstoffen en beperking van verspilling.
• Veranderingen in het winkellandschap door de opkomst van e-commerce, distributie parken en afhaalplaatsen.
• Duurzame mobiliteit en energietransitie op grote en kleine schaal.
• Mede omwille van de biodiversiteit moet de balans tussen landbouw, recreatie en natuur opschuiven naar recreatie en natuur.

Al deze ontwikkelingen leiden er toe dat met behoud van bestaande kwaliteiten rekening gehouden moet worden met andere bestedingen voor en eisen aan de openbare ruimte, woningbouw, zorg, onderwijs en een andere rol voor de gemeente. Bij woningbouw moet de opzet speelser worden.

Het college hoopt dat met het maken van een duidelijk profiel het gevoel van trots op de eigen stad wordt versterkt. Wat de inwoners betreft is er al een duidelijke voorzet gegeven: “Tiel moet zich nadrukkelijk blijven profileren als groene en historische stad aan het water.”

Tot slot: Het bovenstaande is slechts een summiere samenvatting van wat er in de notitie ‘Typisch Tiel’ staat. De volledige tekst waaronder voorbeelden en veel illustraties vindt u op de site van de gemeente Tiel: https://www.tiel.nl/file/1164/download