Tiel verlengt samenwerking in Pact van Loevestein met 10 jaar en krijgt waterspeelplaats

Door Bert Leenders Op nov 1, 2023

Het drie kilometer lange inundatiekanaal dat de Waal bij Tiel met de Linge verbindt is als onderdeel van De Nieuwe Hollandse Waterlinie een rijksmonument. Sinds 2021 staat het als onderdeel van de gehele Hollandse waterlinie op de lijst van werelderfgoed van Unesco. Dat schept verplichtingen. Tiel draagt al 20 jaar bij aan het onderhoud van dit unieke onderdeel van De Linie en heeft recent de bestaande overeenkomst met het Pact van Loevestein voor tien jaar verlengd. Wethouder cultuur en historie, Frank Groen tekende samen met Anya van Beek, projectleider van het Pact van Loevestein de overeenkomst. Daarbij kreeg de wethouder een fraai boek over de transformatie van de Hollandse waterlinies.

Het Pact van Loevestein is een samenwerkingsverband van gemeenten, de provincies Brabant en Gelderland en het waterschap Rivierenland om het zuidelijke deel van de Hollandse waterlinie te onderhouden en verder te ontwikkelen.

Waterspeeltuin met historisch perspectief

Het inundatiekanaal is na de Tweede Wereldoorlog buiten gebruik gesteld en lag er wat vergeten bij. In 2000 hebben de gemeente Tiel en het Waterschap Rivierenland het kanaal en de bijbehorende kunstwerken een grote opknapbeurt gegeven. De komende jaren wil de gemeente meer doen om het verhaal rond de waterlinie meer uit te dragen. Er komt een nieuw informatiebord en er wordt nagedacht over nieuwe toeristische routes. Dank zij een bijdrage van het Pact van Loevestein wordt er in het aangrenzende grote Linge-Waalpark in de wijk Passewaaij een nieuwe waterspeeltuin aangelegd. Kinderen zullen er met behulp van een sluisje in een kanaal een lager gelegen gedeelte doelbewust onder water kunnen zetten. Er komt een grasheuvel die dienst zal doen als fort met een waterpomp. Via een balanceerroute kunnen kinderen het gebied dat zij onder water gezet hebben proberen over te steken. Een mooie toevoeging aan de vele speelgelegenheden in de gemeente met een duidelijke knipoog naar de functie van het inundatiekanaal.

Over de Nieuwe Hollandse Waterlinie en het inundatiekanaal

De nieuwe Hollandse Waterlinie in aangelegd om met name Noord- en Zuid-Holland en een deel van de provincie Utrecht te beschermen tegen vijandelijke overvallen. Die overvallers kwamen in de tijd van de aanleg vooral te voet en te paard. Een doeltreffende methode om de vijand tegen te houden was het ongeveer veertig centimeter onder water zetten van het poldergebied tussen de forten. Dat water moest in korte tijd aangevoerd worden. De vijand wachtte niet. Voor het gebied ten westen van Asperen rond Gorinchem was de Linge een belangrijke aanvoerweg van het benodigde water. Maar de capaciteit van het riviertje was daarvoor te gering. Daarom werd het inundatiekanaal bij Tiel gegraven, dat in geval van nood de Linge van extra water kon voorzien vanuit de Waal. In 1877 startte men met de aanleg van het kanaal. Toen het kanaal met inlaatsluis en bijbehorende bruggen en sluiswachterswoning klaar was, ontdekte men dat bij laag water De Waal niet in staat was om de Linge met water te voeden. Daarom was er het plan om in tijden van ernstige oorlogsdreiging de Waal voorbij de inlaatplek af te sluiten met dwars op de rivier tot zinken gebrachte rijnaken. Daardoor kon de waterstand van de Waal wat verhoogd worden. Dat is nooit nodig geweest. Het kanaal heeft als inunderingskanaal geen dienst hoeven doen. Tijdens de Eerste wereldoorlog werd het kanaal, hoewel Nederland neutraal was, wel vier jaar lang bewaakt door gemobiliseerde militairen. Ook in de eerste dagen van de Tweede Wereldoorlog waren er militairen om het kanaal te verdedigen.