Tielse Watersportvereniging De Waal , een vereniging met voorgeschiedenis

De Tielse Watersportvereniging De Waal bestaat dit jaar haar 75-jaar. Dat de watersport in Tiel veel ouder is dan die driekwart eeuw is men zich maar al te goed bewust. Men houdt bij de vereniging niet voor niets de persoon van Koos van Elk in ere.

De meeste Nederlanders zijn vanouds bekend met water. Voor het rivierenland geldt dat des te meer. Maar in de geschiedenis werd dat water vaak vooral economisch gebruikt, met name voor handel en visvangst. Het gebruik van het water voor recreatie kwam vanuit Engeland en Frankrijk in de negentiende eeuw naar Nederland. Varen voor je plezier werd een sport voor mensen met veel vrije tijd en het geld om een vaartuig te kunnen kopen of huren. Watersportverenigingen kwamen het eerst voor in de grote steden Amsterdam en Rotterdam rond 1890.

Tiel heeft zoals gezegd pas een watersportvereniging vanaf 1948, maar lang vóór die tijd was het varen met zeilbootjes, roeibootjes en kano’s al heel gangbaar. In 1874 had Wouter van Elk aan de oude Tielse haven een klein scheepswerfje gekocht. Dat weinig florerende werfje werd nog minder waard door het verzanden van de oude haven. Vanaf 1900 was er in de havendijk alleen nog een vaste brug, waardoor gewone schepen niet meer de oude haven konden bereiken. Wouters zoon Koos van Elk maakte van de nood een deugd door de oude scheepswerf te gaan gebruiken voor het verhuren van bootjes.

Destijds werd de Waal vooral gebruikt door stoomboten en zeilschepen. Het werd nog aanvaardbaar gevonden dat mensen met kleine bootjes zich op de rivier begaven. Het waren vooral veel scholieren – leerlingen van het Tielse gymnasium en de Tielse HBS – die de tijd en het geld hadden om bootjes te huren en uit te zeilen. Dat was niet altijd veilig. Zo verdronk de twintigjarige gymnasiast Hans Koldewijn op 22 februari 1908 door een plotseling opstekende storm. Zijn schoolvriend werd gered door twee zalmvissers.

In 1912 verdween de brug in de havendijk en daardoor werd de oude haven een afgesloten plas die op termijn zou worden gedempt. In 1913 kocht de gemeente Tiel daarvoor de grond van Koos van Elk. In ruil daarvoor kreeg die de mogelijkheid om grond te pachten aan de Groene Krib, waar hij zijn botenverhuur tot na de Tweede Wereldoorlog voortzette. Het bleef vooral een activiteit voor scholieren met vrije tijd. Soms tot ergernis van de pontbaas die zag hoe de kabel van de gierpont gevaarlijk gepasseerd werd. Eenmaal moest een jongen zelfs van een van de gieraakjes afgehaald worden. Andere waaghalzen hielden zich vast aan kabels van sleepboten.

Terwijl Tiel in 1923 al een zwemvereniging Vahalis kreeg die van een zwembad in de nieuwe haven gebruik maakte, was er weinig georganiseerd voor andere waterrecreatie. In de jaren ’30 vulde de Tielse VVV soms die lacune door het organiseren van kanowedstrijden. Die vonden dan niet in de Waal plaats, maar men liet het terrein van de Tielse ijsbaan er voor onder water lopen. In 1931 en 1936 organiseerde de VVV zelfs “gondelvaarten” met verlichte kano’s op de Tielse grachten. Een en ander inspireerde enkele Tielenaren in 1933 tot de oprichting van kanoclub “De Ster”. Deze was kennelijk een kort leven beschoren, want in 1935 drong ene D.J.C. Peters in de krant aan op de oprichting van een kanoclub. In 1937 was er dan weer kanoclub De Waalplassers, maar ook die bestond niet lang.

In 1942 vierde Koos van Elk zijn zeventigste verjaardag. Na de oorlog ging de botenverhuur nog even door, maar de rivier werd te druk voor zijn bootjes. Het werd tijd voor een betere organisatie. Dat leidde in 1948 tot de oprichting van Watersportvereniging De Waal.

In 1948 kocht Watersportvereniging De Waal huis en bootverhuur. Op de plaats van het huis van Koos van Elk staat nu het clubgebouw van de vereniging. Heel toepasselijk heet dat ook ‘Huis van Elk’, een naam die ook een verderstrekkende betekenis heeft.

Fotoalbum:

Zie ook:  https://detielenaar.nl/nieuws/2023/09/viering-75-jaar-tielse-watersportvereniging/

en  https://detielenaar.nl/nieuws/2021/10/watersportvereniging-tiel-met-uitzicht-op-de-waal/