Nieuw leven voor gereformeerde kerk in Tiel

‘Van Gods huis naar Inloophuis’

De kerk liep leeg, ontkerking, verminderde bezoekersaantallen. De Gereformeerde kerk aan de Schaepmanstraat in Tiel werd al lange tijd niet meer gebruikt. De Protestantse Gemeente Tiel besloot tot verkoop. En nu is er een nieuwe bestemming voor het ruime en fraaie pand gevonden.

De koper van de leegstaande kerk is de Stichting Sociaal Plein Tiel. Hun naam verklapt eigenlijk al wat de nieuwe bestemming wordt. Het gebouw werd al jaren niet meer als kerk gebuikt. Logischerwijze ging de Protestantse Gemeente al eerder over tot het verkopen van onroerend goed. Zo verkochten zij bijvoorbeeld de Gerfkamer en naastgelegen gebouw nabij de Sint Maartenskerk. Daar was toentertijd het Inloophuis in gevestigd. Het inloophuis is een van de projecten van het Diaconaal Centrum Tiel, een stichting waarin de protestantse gemeenschap Tiel, de rooms-katholieke kerk en de gereformeerde gemeente vrijgemaakt in samenwerken, maar moesten wel wijken.

Bijgebouw
Het Inloophuis werd toen tijdelijk gehuisvest in bijgebouwen van de voormalige Gereformeerde kerk. Nu zij onderdeel van het Sociaal Plein zijn kunnen zij gewoon blijven zitten, na de grondige verbouwing komen zij terug in het bijgebouw. De kerk zelf is gebouwd in 1951, het is een ‘monument’ van de wederopbouw. De bijgebouwen dateren van later (1987 en 1996). In totaal kan er circa 1050 m2 vloeroppervlak plús nog een etage verdeeld worden over diverse instellingen met een sociaal / maatschappelijke grondslag. Peter Dikker, voormalig eigenaar van bouwbedrijf De Vree en Sliepen houdt zich met de bouw bezig en vertelt dat de buitenkant min of meer gelijk blijft. De mooie grote kerkdeuren aan de entree op de hoek blijven en worden (weer) de hoofdingang.

Instellingen

Het hoofdgebouw, de voormalige échte kerk, is het oudste gedeelte van het gebouw. Daar zal na de grote verbouwing het Toon Hermanshuis een nieuwe stek krijgen. De kerk is al leeg, de kerkbanken (ooit ca. 400 zitplaatsen) zijn verkocht. De ‘gewone’ glas-in-lood-ramen gaan eruit, maar de gebrandschilderde ramen met stichtelijke afbeeldingen zullen natuurlijk wel bewaard blijven. Het orgel is er al uit. Het is door de kerkgemeente verkocht aan Polen, vertelt Dikker. De verbouwing is in dit gedeelte het meest ingrijpend. Het is een hoog pand, er wordt een etage in gemaakt om alle ruimte optimaal te benutten. Aan de achterkant van gebouw, achter het Toon Hermans Huis wordt de afdeling Rivierenland van de RIBW gevestigd. Tussen de kerk en het nieuwere bijgebouw aan de zijkant in komt er een ruimte voor Humanitas.

Sociale doelstelling
De bestemming van het pand volgens het bestemmingsplan is ‘maatschappelijk’. De vier huurders passen daar prima in en passen ook bij elkaar. Zij hebben allemaal een sociale en maatschappelijke doelstelling.
Zo is het Toon Hermanshuis een ‘inloophuis voor wie geraakt wordt door kanker’, terwijl het andere Inloophuis een ‘inloophuis voor iedereen is’. Het RIBW geeft begeleiding bij wonen, dagbesteding en werk met een psychiatrische aandoening. Vrijwilligersorganisatie Humanitas huurt de ruimte voor haar afdelingen Homestart en Match, hun doel is ondersteuning bij opvoeden en opgroeien. Omdat de vier organisaties met sociale doelslag samen in één gebouw zitten mogen zij zich een Sociaal Plein noemen, hun doel is elkaar versterken door huisvesting, door te delen en door samen te werken.

Voorloper
Het idee voor een Sociaal Plein in Tiel is niet nieuw. Al in 2017 was een initiatiefgroep. Het beoogde Sociaal Plein zag er toen wel anders uit. De bedenker van het plan was Bart Bennis, voormalig directeur van kringloopwinkel Secunda (thans 2Swith). Bennis voorzag dat zijn pand zou moeten wijken voor woningbouw en begon te werken aan een verhuizing. Daarbij hield hij in zijn achterhoofd dat er meer vrijwilligersorganisaties cq organisaties zonder commerciele inslag op zoek naar een ander onderkomen waren. Door een pand te delen met anderen kunnen immers kosten omlaag, te denken valt aan één parkeerterrein, één receptie, één kantine, één toiletgroep, één schoonmaakbedrijf enzovoorts. Daarnaast hebben veel maatschappelijke organisaties dezelfde doelgroep. Tenslotte bleek dat die zelfde doelroep niet altijd weet waar zij terecht kunnen. Eén grote verzamelplaats eventueel met loketten en verwijzingen zou een prachtige oplossing zijn. En dan vervolgens elkaar versterken door samen te werken, door te verwijzen en elkaars specifieke clienten een kans te geven.

Initiatiefgroep
Eén van de organisaties die zich al heel vroeg bij het idee Sociaal Plein aansloot was het Inloophuis, maar ook andere organisaties die onderdak zochten of juist geinteresseerd waren in de samenwerking sloten zich in de loop der tijd bij de initatiefgroep aan.
Er werd serieus onderzocht of het Sociaal Plein een haalbare zaak was. De stichting Van den Heer van Hogendijk van Domselaar was bereid het onderzoek mede te financieren.
Helaas bleek begin 2019 dat het project het niet was. Met als één van de redenen dat de aanpak te groots was, en dat kan natuurlijk niet anders met zo’n grote partij als Secunda erbij.
Peter Dikker was vanaf medio 2018 betrokken bij het Sociaal Plein-Plan, hij vond het een positief plan. Gebruik maken van elkaars diensten in de ruimste zin van het woord kan immers elkaar versterken zodat de organisaties alle inwoners van Tiel er beter van dienst kunnen zin met de nadruk op de doelgroep die binnen de sociale doelstelling valt.

Kerk
Het idee liet Peter Dikker niet los en hij had ook al eerder ooit zijn oog laten vallen op de leegstaande kerk aan de Schaepmanstraat. Hij wilde graag iets met die kerk doen. Bovendien is hij bestuurder van het Toon Hermans Huis Tiel en die organisatie kampte ook met huisvestingsproblemen. Peter liet het er niet bij zitten Hij nam contact op met de stichting Van den Heer van Hoogendijk van Domselaar, die al bekend was met het Sociaal Plein en hun enthousiasme hierover in het eerdere plan al hadden laten blijken.

Stichting
Peter richte een stichting op voor het Sociaal Plein (de Stichting Sociaal Plein), Peter zelf is de voorzitter, Anton Wesselink is de secretaris, Roel Laduq is bestuurslid en Corjan van de Wal de penningmeester. De ene stichting heeft de voormalige kerk gekocht en de andere stichting (die van de Heer van den Hoogendijk) zorgde voor de financiering. Inmiddels is de aannemer begonnen. Iets eerder dan gepland, omdat het gebouw toch niet in gebruik was. Door de corona-crisis lagen alle activiteiten immers stil. De werkzaamheden worden zoveel mogelijk door lokale bedrijven verricht en ongeveer 1 augustus zal volgens planning alles klaar zijn, behalve de kerk, daar is de verbouwing immers ingrijpender, het streven is om 1 oktober aanstaande ook daar gereed te zijn.

Inloophuis

Han van Peer werkt als coordinator bij het inloophuis. Hij is erg blij dat er toch nog een Sociaal Plein in Tiel gekomen is, niet in de laatste plaats voor de huisvesting van zijn eigen organisatie natuurlijk. “Het is een grote opluchting. We zijn op dit moment hardstikke druk met de verbouwing, veel uitzoeken en zo”, vertelt Han. “En natuurlijk nu ook met een tijdelijke locatie, tot na de verbouwing. Dat is wel even vertraagt door de corona-crisis, maar we gaan nu op heel kleine schaal weer aan de slag. We merkten dat mensen die gewoonlijk bij ons kwamen met hun ziel onder de arm door de stad liepen, dat is natuurlijk niet de bedoeling. We gaan nu drie keer week open, slechts twee uurtjes per dag. We mogen de winkel in de Waterstraat van het Creatief Platform daarvoor gebuiken. Gelukkig vallen we onder ‘dienstverlening’ en niet onder horeca, daarom mogen we open, dat heeft onze koepel van Inloophuizen bevestigd. We houden ons bezig het het bestrijden van eenzaamheid en dat is hard nodig in deze eenzame tijd. Maaltijden doen we nu even niet, wellicht na de verbouwing wel weer. Eerst maar even alle nieuwe regels afwachten.” Han vind het Sociaal Plein een leuk avontuur. “Het wordt nog een hele uitdaging. Hoe gaan we samenwerken, wat kunnen we samen? Kunnen we bijvoorbeeld in overleg elkaars ruimte gebruiken? Hoewel onze organisaties op elkaar lijken zijn we toch heel verschillend.”

Humanitas
Gina van Buuren is werkzaam als coordinator bij Humanitas Rivierengebied. “De naam zegt het al, het is een groot gebied”, vertelt Gina. “Er zijn ruim 100 vrijwilligers werkzaam op onze afdeling, wij zijn met vier coordinatoren die veelal vanuit thuis werken. Maar we misten echt een ruimte waarin we samen konden komen. In het Sociaal Plein hebben we straks een kantoor. We kunnen daar gezamenlijk zitten, ontmoeten, delen en ontvangen. We gaan er vergaderen en trainingen houden voor de vrijwilligers. Eens in de zes weken is er dan een terugkom-bijeenkomst.” Gina en haar collega’s zijn coodinatoren van de afdelingen Homestart en Match van Humanitas. Zij houden zich bezig met ondersteuning bij opvoeden en opgroeien. Match zoekt bijvoorbeeld een maatje voor een jongere.

RIBW

Margot Guitjens van RIBW is ook oprecht blij met het nieuwe onderkomen. RIBW heeft in Tiel nu een dagactiviteitencentrum in de 4 Gravinnen (De Dolfijn), daar bieden zij begeleiding op het gebied van dagbesteding ter ondersteuning van het herstelproces van hun bezoekers. . “We hebben nu maar één ruimte tot onze beschikking” vertelt Margot, “dat is soms onhandig, bijvoorbeeld als we wat willen bespreken. Straks hebben we een aparte ruimte voor kantoor en gesprekken. Het zal ook fijn zijn op een plek te zitten met meerdere initiatieven bijéén.” Margot noemt de toekomstige samenwerking nog een uitdaging. ” Maar ik heb er wel alle vertrouwen in dat het goed komt. Het zijn wel vier verschillende organisaties, binnen vier verschillende takken van sport. Wij zijn geen vrijwilligersorganisatie maar zijn er zeker wel overeenkomsten met de andere huurders en kunnen we elkaar vast wel versterken. ”

Corebusiness
De Stichting Sociaal Plein beoogt niet alleen huisvesting. Zij kijken verder. Hun streven is door middel van sociale huisvesting als deze ervoor te zorgen dat maatschappelijke organisaties zich met hun core-business bezig kunnen houden. “Maar niet alleen de maatschappelijke organisaties, het mes snijdt aan twee kanten”, vertelt voorzitter Peter Dikker. “Ook het bedrijfsleven wordt er beter van. Toen ik zelf nog werkte als directeur kwam bij mijn bedrijf vaak de vraag binnen of we een vrijwilligersorganisatie met een goed doel wilden steunen. Hier in het Sociaal Plein zijn de huren laag en mogen de huurders zelf hun ruimte nader exploiteren. Zij mogen bijvoorbeeld onderhuurders zoeken en hun ruimte dan als het ware commercieel exploiteren. Te denken valt aan vergaderruimte of om les te geven of zo. Een organisatie als het Inloophuis is er maar een paar uurtjes per dag, de andere tijd is de ruimte leeg, dan kan daar mooi weer een ander in. Met die opbrengst erbij zitten de organisaties hier dan mogelijk zelfs gratis, zij hoeven dan geen fondsen meer te gaan werven en kunnen zich bezig houden met “sociaal zijn” zoals dat hoort op een sociaal plein.” Belangstellenden kunnen zich uiteraard melden.

Kerkgemeenschap
Tenslotte is ook de voormalige kerkgemeenschap erg blij met de nieuwe bestemming. Er is in het Inloophuis op zaterdagochtend een koffiegroep voor mensen die bij deze gereformeerde kerk hoorden, na de verbouwing wordt dit voortgezet.

De kerk voor de start van de verbouwing: