Vergane connectie

Door Huub van Heiningen op vrijdag 16 oktober 2015, geplaatst in Openbare ruimte, Historie.

Is de band met Maas en Waal grotendeels verbroken of is in Tiel de connectie met de rivier verloren geraakt ? Toen vrijdag 16 oktober het nieuwe pontje Pomona aan de Nieuwe Kade werd gedoopt kwam daar maar een handjevol Tielenaren op af. Terwijl weleer – op zaterdag 9 maart 1957 – half Tiel naar de rivierkant stroomde toen daar de laatste gierpont uit de vaart genomen werd.

Iedereen was erbij en voor deze gelegenheid had de veerdienst, behalve de regelmatig in gebruik zijnde vaartuigen, ook nog wat ouder materiaal uit de Vluchthaven te voorschijn gehaald. Het moest een soort dubbelfeest worden, met op de achtergrond ook wat dubbele gevoelens.

De gierpont “Prinses Juliana” ” werd door de burgemeester van zijn kabel getrokken om verder gebruikt te gaan worden als aangekoppelde pont. Daarenboven had het oude stoombootje “Gijsbert Stout” een nieuw motorhart gekregen. Dit bootje werd die zaterdagmiddag als “Senior” gedoopt en moest voortaan met de “Prinses Juliana” langszijde zijn heen en weertjes tussen Tiel en Wamel gaan varen.  Beurtelings met het nog jeugdige sierlijke motorbootje “Gijsbert Stout”, waaraan doorgaans de “Zeldenrust II” was gekoppeld, die ook ooit zijn carriëre als gierpont was begonnen.

Ook de Rijkswaterstaat en de Rivierpolitie waren er met eigen boten aanwezig en de Nederlandse Televisie Stichting had – evenals de fotograaf Gerrit Bouwhuis – een eigen motorbootje gehuurd om de gebeurtenissen vanaf het water vast te leggen. De TV kwam er mee in de nieuwsuitzending van dinsdag 12 maart 1957 en van Bouwhuis zijn de opnamen voor dit stukje bewaard.

Het was een evenement van nationale betekenis. Voor de scheepvaart tussen Rotterdam en Duitsland was de Tielse gierpont, die telkenmale de helft van de rivier afsloot, al jaren een “zwarte vlek”. Al heel  lang was het gemeentebestuur belaagd met betogen dat dit obstakel opgeruimd moest worden. Om die betogen kracht bij te zetten had een paar maanden eerder een Rotterdamse reder met een voor die gelegenheid in elkaar gezette duwcombinatie de gierpont opzettelijk aangevaren en van zijn kabel gerukt. (zie http://detielenaar.nl/historie/de-oude-gierpont) .

Tot degenen die al jarenlang hadden gepleit voor het vervangen van de gierpont door moderner vaartuigen of zelfs een brug over de Waal behoorde ook de Kamer van Koophandel. Omdat de pont altijd aan de scheepvaart voorrang moest verlenen, verhinderden lange sleepcombinaties soms en uur of langer de oversteek. Dat was ervoor verantwoordelijk voor dat gebruikers van de Tielse veerdienst altijd rekening moesten houden met forse vertragingen.

Op de bewuste zaterdagmiddag scheepte de complete gemeenteraad samen met tientallen genodigden zich in op een aangekoppelde pont om de evenementen van nabij te kunnen volgen en ervan te genieten hoe het KTVM op het moment suprème een vrolijke mars blies. Het gezelschap ging aan de Wamelse oever aan wal op weg naar het Veerhuis van Moeke van Es. Daar werden de gebruikelijk toespraken gehouden en kondigde wethouder Wim inden Bosch aan, dat het uit de vaart halen van de gierpont nog maar een beginstap was van de modernisering van de veerdienst. Want er zou weldra ook een nieuwe echte vrijvarende pont besteld worden.

Ondertussen kon vanaf de Wamelse oever iedereen zien hoe de Nieuwe Kaai zwart sting van de miense. Half Tiel wilde getuigen zijn van de plechtigheden en horen hoe mooi kopermuziek klinkt vanaf het water. Maar er werd ook massaal gebruikt gemaakt van een bij het evenement passend geschenk. Die middag zou iedereen tot het middernachtelijk uur toe kosteloos met een van de ponten mogen overvaren en ook van dat buitenkansje werd massaal gebruik gemaakt.

Er kwam ook wat nostalgie naar boven. De inmiddels hoogbejaarde G.J. Peters (1885-1957) schreef voor deze gelegenheid nog een gedicht. Hoewel de financiële gevolgen van de transitie nog niet te voorspellen waren, was het op die dag voor velen duidelijk dat met het opheffen van de gierpont ook de kip met de gouden eieren werd geslacht. Omdat de energie waarmee gierponten worden aangedreven, kosteloos is, had de gemeente jarenlang grote winsten op de exploitatie van de veerdienst kunnen maken. Die tijd was nu voorbij en weldra zou de gemeente op de exploitatie van vrijvarende ponten jaarlijks tonnen moeten bijpassen.

Vooral de onderschriften bij de foto’s zijn nog niet compleet – er staan tientallen Tielenaren op die nog niet herkend zijn. Oudere Tielenaren die nog wat namen kunnen noemen, worden dus verzocht die door te geven.

Het destijds gemaakte televisiefilmpje kan in verband met de copyrights hier niet worden vertoond. Het is echter beschikbaar voor presentatie in besloten kring. Wie er een keer naar kijken wil kan dat via het contactformulier kenbaar maken en dan wordt er wat geregeld.

zie ook:  http://detielenaar.nl/nieuws/voetveer-pomona-gedoopt