Joods erfgoed in Tiels museum weer compleet

Door Bert Leenders Op sep 17, 2020

De verzameling Joodse religieuze voorwerpen in het Flipje en Streekmuseum is weer compleet. Eerder werd al het zilver gepoetst en de zeldzame toramantel gerestaureerd. Nu zijn ook de twee zilveren torens, die de Toramantel sieren grondig gerestaureerd en weer terug in het museum.

Zilversmid Sharon Manassen is er wanneer ze alle uren bij elkaar optelt twee volle weken mee bezig geweest. Sharon is de kleindochter van de bekende Tielse keurslager Sal Manassen. Deze laatste heeft er voor gezorgd dat de Tielse religieuze voorwerpen die tot kort na het begin van de Tweede Wereldoorlog gebruikt werden in de joodse synagoge weer terugkwamen naar Tiel. Manassen heeft in 1986 de collectie aangeboden aan het museum in Tiel. Zijn zoon Ben ziet het als zijn ereplicht om de staat van de collectie regelmatig te controleren en er op toe te zien dat de collectie goed beheerd wordt. Daartoe reist hij regelmatig van Amsterdam naar Tiel om het museum te bezoeken. Tijdens een van die bezoeken constateerde hij samen met museumconservator en kunsthistorica Lisette le Blanc dat het zilver niet alleen een poetsbeurt nodig had maar dat de indrukwekkende toramantel met het bijbehorende rimoniem (twee verzilverde torens) die op de mantel prijken, een grondige restauratie behoefden.

De toramantel is een belangrijk joods ritueel voorwerp waarin een torarol, waarop een deel van de eerste vijf Bijbelboeken staat, in wordt opgeborgen. Met de restauratie van het rimoniem verkeren alle museumstukken die tot het joods erfgoed behoren weer in uitstekende staat. Ze zijn ook voor de toevallige bezoeker die weinig kennis heeft van de joodse religieuze gebruiken een lust voor het oog en een belangrijk onderdeel van de schatten in het museum. Wat nog ontbreekt is een kernachtige toelichting bij de verschillende onderdelen. Daar gaan de leden van het Joods Erfgoedoverleg Tiel (JET) binnenkort mee aan de slag.

Dat JET bestaat uit voorzitter Ben Manassen, stadshistoricus Emile Smit, oud-conservator van het Flipje- en Streekmuseum Peter Schipper, de huidige conservator van het museum en kunsthistorica Lisette le Blanc en oud- archivaris en directeur van het regionaal archief, Wim Veerman. Ook Pierre van der Schaaf neemt deel aan het overleg, want de Stichting Ter Navolging waarvan hij secretaris is, onderhoudt en beheert de israëlitische begraafplaats aan de Voor de Kijkuit. Pierre weet veel van de Joodse gemeenschap in Tiel en de Joodse tradities en gebruiken, hij is voor conservator Le Blanc een belangrijke adviseur.

De groep heeft als taak bij te dragen aan het levend houden van de herinneringen aan het eens zo rijke joodse verleden van Tiel en te waken over het in stand houden daarvan. Op het verlanglijstje van het JET staat verder nog een Tielse torarol uit Arnhem terug te halen om de toramantel te vullen. Daarvoor is wel nodig dat de rol door beschadigingen afgekeurd wordt voor gebruik bij de rituelen. Anders mag hij niet buiten een synagoge bewaard worden.

Een andere wens van het JET is het aanbrengen van een grote weerbestendige foto van het interieur van de synagoge in 1939 bij het gebouw. De voormalige synagoge bevindt zich in een steeg van de Agnietenstraat. Het gebouw is nu in gebruik als moskee.

Tijdens de herplaatsingsceremonie dankte een ontroerde Ben Manassen ieder die een rol heeft gespeeld bij de restauratie en het financieel mogelijk maken daarvan. Zilversmid Sharon Manassen gaf vervolgens informatie over de hoe zij de restauratie aangepakt had en wat er allemaal moest gebeuren. Zowel het dankwoord van Ben als de interessante toelichting van Sharon kunt u via onderstaande link beluisteren.