Wat is een naam 8; DE MEERMINNE

Door Huub van Heiningen op vrijdag 29 juli 2016, geplaatst in Kunst & cultuur, Historie.

Driehonderd jaar geleden had niemand ooit van voetbal gehoord. Een andere tak van sport was echter ongeveer net zo populair als het balletje trappen van nu. Dat was klossen. Ook in Tiel waren er klosbanen en daarvan was vooral die achter de oeroude herberg De Meerminne op wat nu Plein no 55 is, erg in trek. Deze klosbaan, die anders dan de privébanen elders in de stad, voor het gewone volk bestemd was, is nu dierenwinkel geworden.

Ook in Tiel was men er ooit vast van overtuigd dat zeelieden de vrouw met de vissenstaart hadden gezien. Vaak was zij de verleidster geweest, die een zeeman in zijn verderf had gelokt. Of gepoogd had dat te doen. Maar het kon ook anders In de Cronicon Tielense wordt bijvoorlijk verteld, dat er wel eens een pratende zeemeermin uit het water was gehaald, die na gebiecht te hebben, een vrome dood stierf.

Er zijn ontelbare herbergen en uitspanningen naar haar genoemd. Die zijn altijd gelegen aan het water en steevast de ontmoetingsplaats waar varende luyden elkaar troffen. Ook in Tiel stond een grote herberg aan de Zandwijkse oever van de oude haven, die toen de Kleiberg heette. De herberg werd al genoemd in 1527 (zie bijlage) maar kan zomaar enkele eeuwen ouder zijn geweest.

Het moet een taveerne met een goede naam zijn geweest, want uit de stadsrekeningen blijkt dat de magistraat soms zijn maaltijden liet verzorgen door “de weert in dye Meerminne”. Er zijn ook oudere namen te traceren maar in 1624 was dat Aert Driessen. Eigenaar was toen Antonis Roelofs Dol, die in elk geval al in 1652 een in de stadswal leunende “closbaen” achter zijn herberg had.

Het spel, dat enkele eeuwen razend populair was, werd gespeeld met een soort houten lepel met een lange steel, waarmee een houten schijf (klos) door een ring, in een putje of zo wijd mogelijk weg geslagen moest worden. Diverse takken van moderne sport als hockey, cricket, jeu de boules en sjoelen zouden uit dat clossen zijn ontstaan. Het klossen wordt op talrijke oude prenten in beeld gebracht en het Paleis Het Loo heeft bijvoorbeeld nog altijd een klosbaan, evenals enkele herbergen in Noord-Holland.

In de Tielse herberg met zijn klosbaan hadden ook de leden van het “Schippers en Coornkopers Gilde” hun “teerdagen”. De bestuurders van dit vrij rijke gilde voelden halverwege de 18e eeuw de behoefte aan een eigen “gildenhuis”. Daarom werd de herberg in 1759 aangekocht en werd de vroegere “Meerminne” “Gildenhuis”. De schippers bleven de klosbaan gebruiken en hebben in hun gildenhuis ongetwijfeld menige roemer leeggedronken. Maar een succes werd het niet. Er was tussen de schippers vanouds altijd veel naijver en ruzie en dat werd alleen maar erger toen kort na 1780 de Tielse bevolking verdeeld raakte in patriotten en prinsgezinden. Na de inval van de Pruisen in 1787 werd het Gildenhuis door de stedelijke overheid gesloten. Het gebouw met de inmiddels buiten gebruik geraakte klosbaan kwam toen al weer vrij snel in particuliere handen.

In 1827 werd de voormalige klosbaan door de kastelein Huibert van Andel en zijn vrouw Pietertje Breijaan verkocht aan Salomon Blom, die er een “zoutkeet” oftewel zoutziederij van maakte.

Een deeltje van de eerste kadasterkaart uit 1833