Oude Bekenden 42: de echte vader van het fruitbaasje

Jamfabriek De Betuwe heeft inmiddels een haast mythische status gekregen. Toch was het een gewoon bedrijf, weliswaar een dat al vroeg het belang van reclame en marketing inzag, maar in wezen de maker van jams, wijnen en sappen.

Dus had het een directeur, Francois Gouverne (1885-1960), die bijna vijftig jaar het bedrijf zou leiden. Hij was de opvolger van de eerste directeur, F. Baesjou. Eerst nog als mede-directielid vanaf 1910, en vanaf 1923 als algemeen directeur. Hij was het ook die de uiteindelijke beslissing nam tot de geboorte van het fruitbaasje Flipje, het icoon dat evenmin wordt vergeten in de stad. Ongetwijfeld was daar ook zijn vriend mede deel aan, de commercieel directeur J. Kuipers.

Gouverne liet in 1939 een huis bouwen aan de Burgemeester Meslaan, precies in de hoek. Die laan heette toen overigens Culemborgse Grintweg. Het staat er nog en kan dus worden beschouwd als het geboortehuis van Flipje, die er in 1935 werd geconcipieerd. Met wat ironie kun je zeggen dat de altijd kinderloos gebleven Gouverne dus wel degelijk een nakomeling had. Op papier dan. Aardig detail is dat in een van de Flipje-strips, het huis ook echt te zien is en daar Flipje’s huis wordt genoemd. Het is trouwens ooit ook getekend door de Antwerpse studio Vandersteen, als een locatie in een stripboek van Suske en Wiske.

Het landhuis is de afgelopen acht maanden geheel gerenoveerd en ziet er weer schitterend uit. De eigenaar moest me echter meedelen dat er geen enkel glas-in-loodraam in zit. Het raam waar ik naar vroeg werd door de medewerkers van de jamfabriek na de Tweede Wereldoorlog aan Gouverne geschonken wegens zijn onverzettelijke houding jegens de bezetter en zijn betrokkenheid bij de werknemers. Informatie over waar het is gebleven, kwam niet boven water, helaas.

Gouverne zelf was iemand die leefde om te werken, zo leek het. Hij was eigenlijk altijd in de fabriek, en was met een kleine ploeg werknemers in de fabriek gebleven toen de stad in 1945 werd geëvacueerd. Ze schuilden er in een kelder en Gouverne hijst de vaderlandse driekleur op 5 mei 1945.

Hij had weinig privé, maar was wel in allerlei organisaties actief, van de Kamer van Koophandel tot de Gelders-Overijsselsch Maatschappij van Landbouw. Maar ook dat had alles met het bedrijf te maken: vruchten vormden het basismateriaal voor de productie van de miljoenen potten jam. Als ontspanning deed hij mee aan autotochten, of hij zeilde wat en ging af en toe een weekend op stap in bijvoorbeeld Parijs. Gouverne werd in de fabriek op handen gedragen: zelf hield hij niet van feesten of plechtigheden, maar zijn personeel gunde hij alles. Zo ging het hele personeel in 1950, Gouverne ging mee, met de trein naar de Rotterdamse diergaarde Blijdorp.

Toen hij in begin 1960 vervroegd uittrad, had hij nog maar een paar maanden, hij overleed in maart dat jaar. Zij kist werd over het fabrieksterrein gereden, als in een laatste inspectie. Gouverne ligt in Velsen begraven.