Opgroeien in de jaren veertig en vijftig

De Vereniging Oudheidkamer Tiel liet deze week na afloop van de jaarvergadering twee rasechte Tielenaren vertellen over hun jeugd in de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw. Annemarie Daalderop (1936) en Wim Rust (1948) maakten vooral helder dat je jeugd je jeugd is, en dat de omstandigheden soms onaangenaam of moeilijk konden zijn, maar dat kinderen vooral niet met de beslommeringen van volwassenen bezig zijn.

Bloemenbuurt. collectie Smit Kers

Annemarie Daalderop verloor haar vader Jan, een van de directieleden van de metaalwarenfabriek, in de Tweede Wereldoorlog, hij werd met kerst 1944 in de toenmalige Tielse gevangenis als vergelding voor verzetswerk gefusilleerd. Tevoren schreef hij zijn vrouw en kinderen een afscheidsbrief. “Maar die heb ik pas veel later gelezen, we wisten wel dat hij bestond, ik heb er een kopie van zelfs, maar moeder had het er nooit over. En mijn oudere zusters of broer ook niet. Terwijl de brief ook voor ons was bedoeld. Maar dat wás nu eenmaal zo. Er was veel verdriet, mijn moeder stond er verder alleen voor, maar je sprak gewoon niet over dat soort dingen.”

     Annemarie Daalderop en Albert van Zijderveldt

In 1945 kwam ook haar vriendje Albertje van Zijderveldt om het leven, een landmijn explodeerde aan de Lingedijk. Met hem nog vier kinderen. “Ik heb hem niet meer gezien, we speelden altijd in de tuin, maar toen dat gebeurde was ik nog niet terug in Tiel. We waren geëvacueerd naar Cothen, waar we bij een boer mochten blijven. Er was eten, het was er veiliger dan in Tiel, waar we met tientallen mensen in de kelder van ons huis moesten slapen vanwege de bombardementen.”

Ze maakt er niet veel woorden aan vuil, het leven liep nu eenmaal zo. Kon ze nog spelen in die tijd? “Jazeker, en na de oorlog had ik een fietsje, dat vond ik zo heerlijk! Ik vroeg moeder of er niet boodschappen waren om te doen, dan kon ik weer even op de fiets weg!”

Annemarie Daalderop ging na de middelbare school naar Schoevers en werd secretaresse, het langst in dienst van Buitenlandse Zaken in ambassades in Ethiopië, de VS of Japan.

Wim Rust

De vader van Wim Rust, Bertus, werkte in de fabriek waar de vader van Annemarie leiding gaf, Daalderop. Hij was gereedschapsmaker. Het gezin woonde aan de Bevrijdingslaan, een wederopbouwwijk vol kinderen. “Hij had een hekel aan de sirene die ‘s morgens vroeg ging en de arbeiders opriep naar de fabriek te komen. Ik herinner me allemaal grijze gestalten die in de vroegte naar de fabriek liepen, dikke jas aan, alpinopet op. Dat is mij gelukkig bespaard gebleven.”

Jeanet, Co en Wim Rust

Wim kon aardig leren, hij zat op de katholieke jongensschool Thomas van Aquino in de middelste rij. “Er was een rij voor jongens die waren voorbestemd voor de ambachtsschool, de middelste rij voor de mulo, en de rechtse rij voor het gymnasium. Dat waren de jongens van doktoren en andere notabelen, zoals de vader van Annemarie. Ik had een leraar op de katholieke mulo die zo mooi kon vertellen en uitleggen, dat hij bij mij een lichtje ontstak: dat wil ik ook worden.” Wim Rust heeft in Den Bosch de kweekschool gevolgd en zou veertig jaar voor de klas staan. Het langst op de Dagobertschool.

“Die school staat op de plek waar wij als katholieke verkenners ons honk hadden. Want het was nog de tijd van de verzuiling, het was KVP en PvdA, onze groep tegen die van de overkant van het spoor waar de dure huizen stonden achter het station, katholiek en protestant. Straat tegen straat soms. Het was net Noord-Ierland, ik durfde niet naar school te gaan over de Kijkuit, maar liep om over de Stationsstraat, anders kreeg je een pak rammel.”

Hij was altijd buiten, in het veld, maar ook langs de Waal. “Mijn moeder’s zus, moeder kwam uit een groot gezin en heette Annie Schoots, woonde op de steenoven in IJzendoorn, Daar waren we vaak, dat was het ultieme geluk voor een jongenshart, er was vel te beleven, je kon er eindeloos zwerven. De spelletjes waren soms wat gevaarlijk, moeder was wel eens ongerust, maar het liep allemaal gelukkig goed af. Mijn liefde voor de natuur kreeg daar vaste vorm.”

De live interviews voor de Vereniging Oudheidkamer werden gemodereerd door Walter Post.