Lezingcyclus van de Tielse oudheidkamer; interviews over de Turkse gemeenschap en bezoek aan de moskee
Het oudheidkamer-jaar staat in het teken van migratie en dat kun je terugvinden in de lezingen die door de programma-commissie georganiseerd worden. Vorig jaar al met een lezing over migratie in Tiel in het algemeen (‘Tiel in en uit’ door stadhistoricus Emile Smit op 8 oktober 2024). De eerste activiteit van 2025 was een lezing in de vorm van interviews over de Turkse Gemeenschap in Tiel.
Interview met Ayse Altan-Yildiz
Voor de pauze nam Watze Elgersma een interview af met Ayse Altan-Yildiz. Ayse kwam in 1965 als zeven jarig meisje naar Tiel voor gezinshereniging. Haar vader was al twee jaar hier en werkte voor Daalderop. “Het was heel vreemd”, vertelde ze openhartig, “de kinderen verstonden mij niet, ik verstond hen niet. De juffen ondersteunden mij wel en langzaamaan deed ik wel mee.”
Ayse woonde met haar familie in een huis van Daalderop. “Er was een hele rij Turkse gezinnen en ook twee Portugese. Thuis was het eigenlijk één grote Turkse familie. Ik leerde snel Nederlands toen ik naar school ging, wij kregen allemaal veel steun en veel aandacht van Nederlandse mensen.”
Dat de kinderen de taal snel machtig zijn zie je ook in het heden, zoals bij de opgevangen vluchtelingen uit bijvoorbeeld Syrië en Oekraïne.
De eerste buitenlandse werknemers die naar Tiel kwamen werkten bij Maasglas, Daalderop en op de steenfabrieken in de regio. Vooral bij de steenfabrieken werkten ze vaak meer dan zes dagen per week om zoveel mogelijk geld naar huis te kunnen sturen. Nederlandse les zat er niet in, daarvoor hadden ze tijd noch puf, wat logisch is. Ayse trad vaak op als tolk voor haar ouders en andere volwassenen. Een logisch gevolg was dat ze voor de Stichting Buitenlandse Werknemers ging werken zodra ze van school af kwam. “Ik wilde wel studeren, maar als meisje mocht dat niet van mijn vader, de stichting wilde uitbreiden naar Tiel en zochten iemand die Turks sprak.”
Ze vertelt dat iedereen overal behoefte aan had, zeker na de gezinsherenigingen. “In 1969 was er al behoefte aan een moskee, mijn vader is mede-oprichter van de Turkse Moskee in Tiel.” Voor haar werk organiseerde Ayze seminars en informatieve cursussen zoals over scholen voor kinderen. Na haar huwelijk in 1979 bleef ze wel werken, later ook als tolk. Ze was betrokken bij het vertalen van Nederlandse kinderboeken in het Turks, gaf onderricht in ziekenhuizen over Turkse voeding en deed onderzoek naar ouderenzorg op Islamitische grondslag. De laatste 28 jaar voor haar pensionering werkte ze als receptioniste in een verzorgingshuis, ze werd vaak om raad gevraagd of als tolk op te treden bij de verzorging van oud-landgenoten.
Ayse legde uit waarom het zo belangrijk is om aan de ‘eigen’ cultuur vast te houden. “Zodra we bij elkaar zijn dan zijn we weer één hechte Turkse familie. Omdat we niet in ons eigen land wonen hechten we waarschijnlijk daarom zoveel waarde aan onze cultuur en normen en waarden. Meisjes in Turkije mogen meer dan hier in Nederland. Mensen met Turkse roots willen vasthouden aan oude waarden, zoals het ooit was. En ook de tweede generatie hier heeft nog steeds moeite met de taal, vandaar dat ze meer onderling contact houden in plaats van met Nederlandse mensen.”
Interview met Mehmet Day en Zehra Vlug-Ünver
Na de pauze was het de beurt aan Willem Gradisen die een interview hield met Mehmet Day en Zehra Vlug-Ünver, beiden geboren en opgegroeid in Tiel, een nieuwe generatie. Zehra is moeder van twee kinderen, ze werkt als management adviseur bij de Islamitische Stichting Nederland, de koepel over 149 moskeeën. Ze woont tegenwoordig in Vleuten en houdt zich onder andere bezig met godsdienstonderwijs.
Mehmet heeft een zoontje van 14 maanden, hij woont thans in Amersfoort en is medior onderzoeker bij het Verwey-Jonker instituut waar hij zich als afgestuurd pedagoog en wetenschapper bezig houdt met de maatschappelijke positie van jongeren met een migratieachtergrond. Mehmet en Zehra waren vroeger buurkinderen in Tiel Oost, ze kijken terug op een fijne jeugd en lagere schooltijd in Tiel en benadrukten heel dankbaar te zijn voor hun ‘Nederlandse Oma’, een buurvrouw die zich over hen ontfermde. “We leerden veel van haar, dat was belangrijk voor ons, wij groeiden immers op zonder opa’s en oma’s want die bleven in Turkije. En onze Nederlandse oma had koekjes.”
In beide families waren er werknemers bij Maasglas. “De glasfabriek is een belangrijk deel van onze familiegeschiedenis”, aldus Mehmet. De vader van Zehra werkte in een touwfabriek in Ede. Hij was eigenlijk docent wiskunde, afgestudeerd aan de universiteit. “Het was makkelijker voor hem om in de fabriek te werken dan de taal te leren.” Omdat hun ouders zelf niet de kans kregen te studeren werd er bij de kinderen wel veel op gehamerd om door te zetten. Mehmet en Zehra gingen daarom zelfs niet in Tiel naar de middelbare school, maar werden op een internaat geplaatst. “Onze ouders dachten dat we daar beter geholpen konden worden omdat zij zelf de taal niet machtig waren, zij wilden ons de beste kansen geven, de begeleiders op het internaat konden wel helpen met het huiswerk.”
Uit de gesprekken bleek dat migranten-kinderen enorm goed en snel leerden schakelen. “Dat moest ook wel”, stelt Zehra, “want ik had bijvoorbeeld ooit een ramadan maaltijd vòòr het kerstdiner op school.” Zij leefden in twee werelden, in meerdere culturen, maar benadrukten wel dat het vermogen tot schakelen een verrijking van je leven is. Zowel Mehmet als Zehra is hoog opgeleid. Opvallend is ook dat alle drie de sprekers voor een vak kozen waarbij zij te maken kregen met de hen bekende problematiek.
“Het is belangrijk om de meervoudigheid in culturen te blijven erkennen”, stelt Mehmet, “een school zou een signaal moeten geven dat ze de andere cultuur erkent. Er moet niet moeilijk gedaan worden over de meervoudigheid. Jongeren hebben er baat zij erkend te worden, ook in hun meervoud aan culturen”, aldus Mehmet.
Bezoek moskee
Als vervolg op de interviews konden 50 leden van de Oudheidkamer de Turkse Moskee (Ahmet Yesevi Moskee) bezoeken aan de Koornmarkt. Zij werden hartelijk ontvangen door de nieuwe Imam, de aanwezigen kregen informatie, uitleg en een rondleiding. Zij konden vragen stellen en werden getrakteerd op Turkse thee en traditionele baklava. De lezingcyclus over migratie van de Oudheidkamer omvat nog een lezing over de Molukse gemeenschap op 11 maart 2025 en over de Tielse Marokkanen op 22 april 2025. (Toegang gratis voor leden).
Fotoalbum
Reacties zijn gesloten.