Erfgoedsymposium: ‘Tiel moet beter gebruik maken van zijn erfgoed’

Door Bert Leenders Op feb 14, 2020

Zaterdag 8 februari werd op initiatief van de Oudheidkamer voor de tweede keer een een erfgoedsymposium gehouden. De feitelijke organisatie bleek bij de vereniging Waardevol Tiel in goede handen. Tijdens het eerste symposium, twee jaar geleden, bestond het programma vooral uit voorbeelden van erfgoedherstel en benutting van erfgoed buiten Tiel op de agenda. Ook waren er presentaties van belangrijke organisaties op erfgoedgebied. Nu stond het cultureel erfgoed in Tiel zelf centraal. Doel was vooral om bestuurders en politici te overtuigen van het nut en de noodzaak om zuinig te zijn op en goed te zorgen voor het erfgoed dat Tiel nog rest.

Video:

De dag begon met een uitgebreide presentatie waarbij al het erfgoed dat Tiel rijk is in vogelvlucht op het witte doek te zien was. Menig bezoeker was verrast hoeveel waardevol erfgoed er in Tiel nog aanwezig is.

Joks Janssen

Joks Janssen, voormalig bijzonder hoogleraar ruimtelijke planning en Cultuurhistorie en nu onder meer verbonden als kwartiermaker kennisstrategie bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, maakte op overtuigende wijze duidelijk dat een mooi historisch centrum heel aantrekkelijk is om een stad te bezoeken. Steden met een dergelijk centrum scoren ook beter wanneer het gaat om winkelverkoop en horecaomzet dan steden met een vergelijkbare grootte zonder aansprekende monumenten. Ook voor woningzoekenden blijkt het een pluspunt bij het kiezen van een woonplaats . Janssen pleitte voor een wat ontspannen omgaan met monumenten. “Kijk ook naar de omgeving van monumenten en zorg dat die past bij de monumenten en ze versterkt.” Vaak is het om een monument te behouden nodig het een andere functie te geven of er wat aan te wijzigen of aan te bouwen. Daarmee bouwde de inleider meteen twee bruggetjes naar de volgende inleiders.

Monumentaal postkantoor krijgt woonfunctie

Ondernemer Henri van Zandvliet schetste in een boeiend en aansprekend betoog het proces om het verpauperde postkantoor aan het Hoogeinde een nieuwe woonbestemming te geven. Daarvoor stond het gebouw 10 jaar leeg en verkeerde ondertussen in een deplorabele staat. Verschillende eerdere gebruiksideeën sneuvelden doordat de plannen financieel niet rond te krijgen waren. Van Zandvliet zag wel mogelijkheden. Daarbij blijft het gebouw aan de zichtzijden vrijwel onveranderd en worden ook binnen de bijzondere elementen zoals de trappen gehandhaafd. Om het project rendabel te maken moest er wel een stukje aangebouwd worden. Het resultaat is een behouden monument met daarin 21 appartementen die voldoen aan de hedendaagse eisen van duurzaamheid en comfortabel wonen. Bovendien worden ze gasloos. Henri gaf de wethouder een pluim voor de positieve en snelle reactie op zijn initiatief.

Bouwen in de historische stad Tiel

Pieter Wagner is architect en heeft in de Tielse binnenstad al veel panden ingepast. Hij ervaart het als een uitdaging om nieuwbouw goed te laten aansluiten bij het monumentale centrum van Tiel. Hij illustreerde zijn aanpak met een gedetailleerde analyse van het door zijn bureau ontworpen ‘Het Convent ‘aan de Agnietenstraat.

Arnoud Reijnen van de Stichting Stadsherstel Tiel schetste de ontwikkelingen in de monumentenzorg en de werkzaamheden van de stichting waarvan hij voorzitter is. Die stichting zou veel meer willen doen maar geld is de bottleneck. Hij prees het initiatief van de open monumentendagen. Deze hebben er voor gezorgd dat de belangstelling voor en de waardering van het erfgoed in Tiel is gestegen. Hij hoopte dat de gemeente Tiel volgend jaar als medeorganiserende en faciliterende partij aanhaakt bij de verenigingen en stichtingen die nu de Open Monumentendag organiseren.

Bert van Setten presenteerde als laatste inleider de resultaten van een enquête onder de deelnemers van het forum. Het voert te ver om hier dieper op in te gaan. Duidelijke lijn was wel dat de gemeente het cultuurhistorische verleden veel meer zou moeten uitbuiten en veel meer kan doen om het erfgoed te behouden en goed te benutten. Hij noemde het Hanzeverbond waar Tiel even lid van geweest is en nu formeel weer bij aangesloten is. Tiel doet vrijwel niets met dit stukje verleden dat iedereen kent en elders een grote publiekstrekker blijkt. Als tip gaf hij de talrijke politici mee om bij het geven van vergunningen waarbij erfgoed een rol speelt ontwikkelaars duidelijke kaders mee te geven. Dat voorkomt miskleunen zoals de nieuwbouw aan de Lingedijk, een van de oudste en sfeervolste straten van Tiel.

Paneldiscussie

Ook in de paneldiscussie draaide het om het erfgoedbeleid van de gemeente. Wethouder Frank Groen erkende dat Tiel op dat punt meer zou kunnen en moeten doen. “Maar we zijn op de goede weg”. Emile Smit ervoer dat het wanneer het in de verschillende burgerfora gaat om het versterken van de binnenstad het vooral gaat over hoe je bezoekers vanuit de parkeergarage zo snel mogelijk naar de winkels en de terrassen kunt leiden. Het uitnutten van het historische centrum als trekker voor de neringdoenden kreeg geen of nauwelijks aandacht. Oudheidkamer voorzitter Martin van der Mark memoreerde nogmaals het naar zijn oordeel ingetrokken onzalige idee om het contract met de beiaardier van de Sint Maartenskerk op te zeggen.

Afsluiting

Van de Mark kon in zijn slotwoord terugkijken op een mooi en drukbezocht congres. Personen en organisaties konden weer veel inspiratie opdoen en gingen mede door de gezamenlijke organisatie van dit congres steeds beter samenwerken. Blij was hij met de relatief grote deelname van raadsleden en andere sleutelfiguren uit het Tielse bestuursapparaat. Hij hoopte dat het congres bij zal gaan dragen aan nog meer aandacht en belangstelling voor het culturele en monumentale erfgoed.

Het erfgoedsymposium werd enthousiast en deskundig geleid door dagvoorzitter Josan Meijers, oud-gedeputeerde , inwoner van Tiel en momenteel waarnemend burgemeester in de gemeente Lingewaard. Josan had bij de provincie erfgoed in haar portefeuille en is een warm pleitbezorgster voor meer aandacht voor ons erfgoed in al zijn verschijningsvormen.

Bakker Gerard van Ooijen verraste de deelnemers met een stukje culinair erfgoed, de Tielse kermiskoek. Het symposium werd financieel mogelijk gemaakt door de Oudheidkamer.