Johannes Vermeer, Karel Appel, Jacob Maris en Pablo Picasso in Tiel!?

Door Bert Leenders Op nov 8, 2019

Het is te mooi om waar te zijn en ……..dat is het ook. De schilderijen van deze en andere beroemde kunstschilders, die nu in het Flipje en Streekmuseum getoond worden, zijn met grote precisie nageschilderd door kunstenaars die van het kopiëren of vervalsen hun levenswerk maakten, vervalsers vielen na korte of langere tijd meestal door de mand.

De tentoonstelling ‘Echt waar’ in het Flipje en Streekmuseum sluit een memorabele periode af waarin een nagemaakt vals Gulden Vlies de hoofdrol speelde. In 2013 werd het in de Betuwe gevonden kleinood met veel tamtam gepresenteerd als het enige in Europa aanwezige onderscheidingsteken van deze roemruchte ridderorde het Gulden Vlies. In februari 2019 moest het museum bekend maken dat het unieke museumstuk echter vals was. Nadat directeur Alexandra van Steen rare roestplekjes op het edelmetaal had ontdekt, stelden deskundigen van Archeo Care en de rijksdienst Cultureel erfgoed vast dat het Tielse Gulden Vlies een ordinaire en slecht nagemaakte kopie was. Donderdag 7 november 2019 opende museumdirecteur Alexandra van Steen de tentoonstelling.

Een officiële openingshandeling was er niet. In plaats daarvan zette Alexandra alle gebeurtenissen van de komst van het gulden Vlies, een kleine glimmend en ogenschijnlijk gouden hangertje, naar het museum tot de ontdekking dat het een vals exemplaar was en de nasleep daarvan, op een rij.

Voor het Tielse museum was het verwerven van dit voor Nederland unieke sieraad en onderscheidingsteken een mijlpaal in de eigen geschiedenis. “De ontdekking dat hij vals was, was een enorme schok”, vertelt de museumdirecteur. “Maar achteraf was het een geweldige aandachtstrekker voor ons museum. Veel mensen kwamen speciaal naar Tiel voor het vermeende kostbare kleinood en we kregen geweldig veel publiciteit. Vrijwel de hele nationale pers en veel buitenlandse bladen besteden er ruime aandacht aan. De financiële schade bleef beperkt. De speciaal beveiligde vitrinekast, die nodig was voor dit kostbare kleinood werd betaald door de gemeente Tiel en de Oudheidkamer. Die kast kunnen we heel goed gebruiken voor het exposeren van bijzondere stukken.” Daarnaast werd nog wel 1000 euro voor de verzekering van de hanger betaald en kostte het terugsturen na het ontdekken van vervalsing naar de Amerikaanse eigenaar een flink bedrag. Die eigenaar is ondanks de overtuigende bewijzen nog steeds overtuigd van de echtheid van het Gulden Vlies.

Alexandra benadrukt dat Peter Schipper, die conservator was tijdens de periode van verwerving, geen enkele blaam treft. Het Gulden Vlies was vlak voor de verwerving tentoongesteld in het Drents museum in Assen. Dat museum dat over een uitgebreide en deskundige staf beschikt, had de vervalsing niet opgemerkt en dat was voor ons in Tiel meer dan voldoende om niet over de echtheid te twijfelen.

De ervaring met het valse Gulden Vlies bracht Alexandra op het idee om een tentoonstelling rond het thema valse kunst samen te stellen. Alle schilderijen zijn afkomstig van het Museum voor Valse Kunst in Vledder. Verder bestaat de kleine expositie uit archiefstukken over het Gulden Vlies en de reproductie van het toneelrekwisiet. Daarvoor werden De gulden Vliezen in Frankrijk voor enkele Franse Francs gemaakt. Ook andere vormen van bedrog in de kunst krijgen aandacht in de tentoonstelling.

De tentoonstelling ‘Echt Waar’ is te zien tot 22 maart 2020.

Op zondag 10 november geeft conservator Lisette Leblanc een presentatie over echte meesters die vervalst zijn in het museum. De lezing begint om 14.00 uur en is gratis. Bezoekers moeten wel een toegangskaart voor het museum kopen of hun museumjaarkaart tonen.

Bij de vitrine met het nep Gulden Vlies: Bertil van Os (RCE), Johan Langelaar en Karin Abelskam (Archeocare), Peter Schipper en Alexandra van Steen.