Bezuinigen tot op het beenmerg en lokale belastingen omhoog

Het college is er uit. De meerjarenbegroting van Tiel is met uitzondering van het jaar 2022 met veel pijn en moeite sluitend gemaakt. Maar daarvoor moet er fors gesneden worden in tal van budgetten en moeten de OZB in 2020 eenmalig met 7,5 % omhoog. Daarna blijft de verhoging beperkt tot 5%. Dat gaat een huishouden met een eigen woning van 250.000 euro ongeveer 23 euro extra per jaar kosten. Ook de parkeertarieven zullen licht stijgen maar op de parkeerterreinen hoeft vanaf 18.00 in 2020 niet meer betaald te worden. Ingrijpend en alarmerend voor Werkzaak en de overige regiogemeenten is het onderzoek naar de mogelijkheden om per 1 januari 2021 uit deze gemeenschappelijke sociale voorziening te stappen.

“Tiel staat er in financieel opzicht slecht voor”. Zo begon wethouder financiën Marcel Mellissen zijn toelichting op de bezuinigingsplannen voor het jaar 2020. “We hebben de afgelopen jaren al voor meer dan tien miljoen bezuinigd. Dat ging al tot het bot. Nu moeten we tot op het beenmerg. Dat gaat iedereen pijn doen. Maar een alternatief is er niet.”

Liander helpt Tiel aan ruime weerstandsreserve

De gemeente is bij het sluitend maken van de meerjaren begroting flink geholpen door een besluit van Liander om alle bezwaarschriften tegen het heffen van precariobelasting door een aantal gemeenten, waaronder Tiel, op hun elektriciteitsleidingen te stoppen. Tiel had het geld van Liander al ontvangen maar hield het apart omdat het mogelijk terugbetaald moest worden. Dat scheelt maar liefst 11,697 miljoen euro. Ook over 2019 zal Liander de gemeente dik 2 miljoen uitkeren en mogelijk ook de twee daarop volgende jaren. Dat geld is voldoende om de weerstandsreserve die bijna weg was weer meer op peil te brengen.

Om de gewone uitgaven en inkomsten met elkaar in evenwicht te brengen moet er vanaf 2020 niettemin bijna 1,8 miljoen bezuinigd worden en / of extra belasting geheven worden.

Kort geleden besloot de ministerraad extra geld beschikbaar te stellen voor het sociale domein.

Hoewel Tiel een goede kans maakt op een flinke bedrag wil wethouder Melissen daar nog geen rekening mee houden. “Het is allemaal nog hoogst onzeker en er gaan ook geruchten dat het geld niet bedoeld is om tekorten aan te zuiveren maar voor systeemverbetering”, aldus de wethouder.

Waarom komt Tiel zoveel geld te kort

Er zijn twee redenen waarom Tiel structureel geld te kort komt. Dat zijn de talrijke voorzieningen die voor een stad van de omvang van Tiel op het gebied van cultuur en sport in feite een maatje te groot zijn. De hele regio profiteert daarvan mee, maar alle kosten zijn voor de gemeente en moeten dus naast andere financiële bronnen door de gemeente Tiel worden opgebracht.

Een tweede nog grotere oorzaak zijn de uitgaven voor de jeugdzorg. In Tiel maken meer mensen gebruik van dure jeugdzorg dan elders gemiddeld het geval is. Het gaat daarbij om persoon om enorme bedragen. Vaak meer dan 100.000 euro per jaar per persoon. Dat zorgt ervoor dat Tiel ieder jaar veel moet toeleggen op het budget dat de rijksoverheid voor jeugdzorg beschikbaar stelt.

Tot slot wilde vorige colleges gesteund door de raad Tiel aantrekkelijker maken. Jaren lang heeft het bestuur in vergelijking met andere gemeenten weinig aandacht besteed aan de aantrekkelijkheid van de stad. een met steun van de raad ingezetten inhaalslag heeft flink wat geld gekost.

Het rijk heeft de uitvoering van de jeugdzorg enkele jaren geleden bij de gemeenten neergelegd. De gedachte was daarbij dat de gemeenten dichter bij de cliënt stonden en daardoor door het leveren van maatwerk betere en goedkopere zorg kon verlenen. Daarom verlaagde de rijksoverheid het geld dat naar de gemeenten al bij voorbaat. In Tiel, maar ook in veel meer Nederlandse steden blijkt dat niet het geval. Dat is de gemeente niet te verwijten. Hulpverleners bepalen welke zorg jongeren nodig hebben en houden daarbij geen rekening met de kosten. De vraag is wel of Tiel adequaat ingespeeld heeft op de kostenexplosie – verschillende jongeren kosten de gemeente meer dan 100.000 euro per jaar – en voldoende urgentie betracht heeft bij het nemen van maatregelen. Het probleem speelt al meerdere jaren en pas in 2021 hoopt het college 200.000 te besparen. Dit bedrag moet oplopen naar 900.000 euro in 2023 door verschuiving van de zeer dure specialistische zorg naar goedkopere vormen van zorgverlening.

Op cultureel en sportief gebied heeft Tiel een te grote broek aangetrokken en tegelijkertijd de pech dat nadat het besluit om Zinder te bouwen genomen was verschillende omliggende gemeenten besloten om de subsidie voor de Plantage / Zinder in te trekken. Ook de prachtig gerenoveerde Agnietenhof drukt door alle investeringen van de laatste jaren weer een stukje meer op het huishoudboekje. Bij de wielerbaan en het nieuwe zwembad kan de vraag gesteld worden of het verstandig was (de wielerbaan) of is (het zwembad) om zoveel geld uit te geven voor betrekkelijk weinig gebruikers uit de gemeente in een periode waarin de financiële problemen bijna niet meer te overzien zijn.

Waarop wordt er bezuinigd?

In het rijtje van bezuinigingen staan tal van zaken die de raad in het verleden heel belangrijk vond. Uit de lange reeks noemen we:

• Snijden op subsidie peuterspeelzalen (150.000 euro per jaar))
• Afschaffen mantelzorgcompliment (50.000)
• Jeugdzorg (200.000 in 2021 en 900.000 vanaf 2023)
• Preventie logopedie
• Begroting WMO (29.601)
• Waarderingssubsidies voor maatschappelijke participatie / welzij
• Onderwijsachterstanden beleid. 50.000
• Individuele inkomenstoeslag (40.000)
• Veegwagen
• Combinatiefunctionarissen (38.000)
• Waarderings- en activiteitensubsidies sport 12.500 in 2020 en 25.000 vanaf 2021
• Cultuurbedrijf 150.000 vanaf 2022
• Telefooncentrale sluiten op vrijdagmiddag (20.000)
• Bespelen carillon 20.000 vanaf 2021
• Educatief programma bibliotheekwerk (64.000)
• Waarderingssubsidie amateurkunst

• Meer besteedbaar geld moet onder meer binnenkomen door:
• 350.000 euro uit het parkeerfonds te besteden aan andere dan parkeerzaken
• Verhoging van de onroerende zaakbelasting met 675.000 euro.

Daarnaast wil het college onderzoeken of besparingen mogelijk zijn door /op:

• Het ambtmanshuis als bestuurscentrum af te stoten
• Winst te nemen op bedrijventerrein Medel
• Een reservepotje voor het stadhuiscomplex en het beursgebouw dat niet meer nodig is op te heffen (922.000 euro)
• Analyseren verzekeringingsportefeuille
• Besparingen op cameratoezicht
• Privatisering buitensport

En verder onderzoek naar:

• Doelgroepen werkzaak
• Onderzoek naar de leges
• Onderzoek om meer geld te ontvangen / te besparen door reclame of adoptie van onderdelen van de publieke ruimte
• Onderzoek naar combinatiefunctionarissen
• Onderzoek naar bezunigingsmogelijkheden / inkomensvergroting op cultuurbedrijf.

En tot slot van deze opsomming zijn er nog wat administratieve bezuinigingen door verkeerde boekingen, verlagen van posten onvoorzien e.d. en worden nieuwe investeringen betaald uit door de inwoners opgebrachte heffingen die niet voor deze uitgaven bedoeld zijn. Zo wordt er geld gehaald (350.000 euro per jaar) uit het parkeerfonds en wordt de planontwikkeleing voor het vijverterrein betaald uit het rioolfonds. Niet fraai maar een kat in het nauw………

De komende weken gaat de gemeente via de wekelijkse gemeentelijke nieuws bijdrage in de Stad Tiel de inwoners informeren over de stappen die men wil zetten om het huishoudboekje op orde te krijgen. Verenigingen en andere organisaties die door de bezuinigingen getroffen worden, worden apart geïnformeerd.

OP 12 juni worden de bezuinigvoorstellen besproken in de commissie beleidscyclus.

Op 13 juni is een speciale inspreekavond voor iedereen die getroffen wordt door de voorgenomen bezuinigingen en de gemeenteraad wil informeren over de gevolgen.

Op 26 juni worden de voorstellen behandeld in de gemeenteraad.

In november besluit de raad over de meerjarenbegroting waarin de bezuinigingsvoorstellen worden verwerkt.

Door het vrijvallen van het Liandergeld, de bezuinigingen te halen komt er weer een beetje ruimte om te investeren.

Het college wil verder met het maken van plannen voor het Veilingterrein en wil ook nog wat geld reserveren voor het aantrekkelijker maken van de binnenstad. Het aantrekken van meer draagkrachtige inwoners moet er voorzorgen dat de winkeliers en sport en culturele voorzieningen meer klandizie krijgen en de gemeente meer OZB binnen harkt.

Tot slot (pas op dit is een mening)

Weinig Tielenaren zullen blij zijn met de nu gepresenteerde plannen. Goed lopende projecten moet inkrimpen, daardoor wordt veel werk onafgemaakt, gaat expertise verloren en moeten op verschillende plekken mensen ontslagen worden. Burgerparticipatie wordt veel minder beloond, mantelzorgers, die de maatschappij heel veel geld besparen moeten hun presentje inleveren en sportverenigingen moeten nog meer zelf gaan doen en het organiseren van leuke zaken voor de inwoners wordt door het stoppen van een gemeentelijke bijdrage niet meer mogelijk.

Het kan allemaal nog meevallen. Er komt nog een voorjaarsnota met wellicht een aanvullende rijksuitkering en het is best mogelijk dat druk vanuit gemeentelijke politici op hun landelijke vertegenwoordigers de regering beweegt om in september nog meer extra geld voor het sociale domein uit te trekken. Daar staat tegenover dat verschillende bezuinigen boterzacht zijn en dat bij eerdere bezuinigingsrondes de afgesproken forse bezuinigingen voor een deel niet gehaald werden. Ook zal bezuinigen gezien de geplande onderzoeken ook geld kosten. Dan is een greep uit het reservefonds een makkelijke oplossing.

Ander punt is de positie van Tiel in de regio. Die was nooit geweldig maar krijgt, door de bijdrage aan het beschadigen van Avri en het mogelijk breken met Werkzaak een nieuwe knauw. Tiel is bezig veel goodwill in de regio te verspelen en dat is als je centrumgemeente bent en medewerking wilt verkrijgen van collega-gemeenten contraproductief.