Dodenherdenking Joodse begraafplaats, in Ceacilieakapel en bij monumenten Tiel

Indrukwekkende herdenking op de Joodse begraafplaats in Tiel

Op zaterdag 4 mei, daags voor de viering van 80 jaar vrijheid, vond zondagmiddag op de Joodse begraafplaats in Tiel een indrukwekkende herdenking plaats. In het historische metaheerhuisje, waar overledenen vroeger ritueel werden gereinigd, werd stilgestaan bij de 29 Joodse inwoners van Tiel die tijdens de Sjoa omkwamen.

Spreker Pierre van der Schaaf vertelde over de betekenis van het woord Sjoa, Hebreeuws voor ‘vernietiging’, en benadrukte het belang van correcte bewoording bij herdenken. Hij vertelde onder meer over Isaac Dasberg, die in 1943 zonder tussenkomst van de bezetter door de Tielse politie werd opgepakt. Na een gedwongen sterilisatie keerde hij tijdelijk terug naar Tiel, maar in december 1944 werd hij als represaillemaatregel alsnog geëxecuteerd. Hij is het enige Joodse slachtoffer uit Tiel met een officieel graf; alle anderen kwamen om in vernietigingskampen als Auschwitz en Sobibor, zonder ritueel afscheid of graf.

Een aangrijpend verhaal volgde over een meisje dat als achtjarige moest onderduiken en na de oorlog als enige van haar hele familie overbleef. “Altijd heb ik hen gemist,” luidde haar indringende getuigenis.

Wethouder Warringa woonde de herdenking bij namens de gemeente en sprak over de kwetsbaarheid van vrijheid. Hij benoemde het relatief hoge aantal overlevenden in Tiel, mede dankzij een tijdige waarschuwing voor een razzia in 1942. Sinds 1996 herinneren 21 Stolpersteine in Tiel aan de vermoorde Joodse inwoners, en sinds 1997 wordt de begraafplaats door vrijwilligers in ere hersteld.

Ook Franklin van Blijdesteijn, lid van de inmiddels verdwenen Joodse gemeenschap in Tiel, deelde zijn familieverhaal. Zijn ouders en broers overleefden de oorlog dankzij onderduik, soms ternauwernood ontsnapt aan razzia’s.

Tot slot werden bloemstukken gelegd bij het monument uit 1950 en bij het graf van de familie Gerzons – een cenotaaf die als symbool van de Sjoa fungeert. “Als schoolkinderen hier staan en de namen van jonge slachtoffers zien, maakt dat diepe indruk,” besloot Van der Schaaf. “Herdenken is ook ervoor zorgen dat vrijheid blijvend is.”

Fotoalbum Joodse begraafplaats

Avond herdenking in de binnenstad.

De samenkomst begon dit jaar niet in de St Maartenskerk die wegens herstel niet beschikbaar was maar in de St. Ceaciliakapel. Bezoekers konden ook op beeldschermen in de Ceciliënhof meekijken.

In de kapel gaven hun medewerking:

Mevr. J.L. Sewalt – Wijbrandts van het 4 mei comité

Mevr. C.J. (Carla) Kreuk-Wildeman, locoburgemeester van Tiel, Het Tiels Madrigaal Koor o.I.v. Gonny van der Maten

Giafeñoa Likumahua en Shaniyah Siwabessy (leerlingen van de Prins

Willem-Alexanderschool West): voordracht

Alisa Chernega (leerling Lingecollege): voordracht

Dennis Wijers (Veteraan): voordracht

Voor het tweede deel van de herdenking vertrok de stille tocht vanaf de St. Caeciliakapel naar de locatie van de voormalige gevangenis op het Bleekveld, vervolgens de fusilladeplaats aan de coupure, om via het Joods monument naar de monumenten bij de St. Maartenskerk te gaan. Daar werden kransen gelegd en was er 2 minuten stilte.

Hier werkten mee:

Jan Koelemeyer: omfloerste tromspeler,

Dennis van Dodeweeerd en Huub Zeelen: trompettisten.

Het Tiels Mannenkoor o.I.v. Mariette Effing en Scouting Phoenix.

Fotoalbum: