20 september was het 75 jaar geleden dat in Tiel 14 onschuldige inwoners van Wamel geëxecuteerd werden als vergelding voor het feit dat enkele verzetsmensen en Engelse soldaten in Wamel en op de pont 19 september 1944 op enkele Duitse soldaten schoten. Enkele Duitsers waren daarbij licht gewond geraakt. De executie vond in Tiel plaats en daar, op de RK-begraafplaats aan de J.D. van Leeuwenstraat zijn zij 21 september 1944 bij elkaar in een graf begraven. Vrijdag 20 september werd deze gruwelijke gebeurtenis herdacht.
Burgemeester Beenakker was het direct met tipgever Gradus van Wel eens dat deze trieste gebeurtenis, nu 75 jaar geleden, niet zonder aandacht mocht passeren. Op vrijdag 20 september vond daarom op de RK begraafplaats een indrukwekkende herdenkingsplechtigheid plaats. De gemeente had er voor gekozen om geen ruime ruchtbaarheid aan deze bijeenkomst te geven, om te voorkomen dat het te druk zou worden rond het graf en de nabestaanden en anderszins betrokkenen in de verdrukking zouden kunnen komen.
Zo’n veertig belangstellenden waaronder een twintigtal nabestaanden, kinderen van buren van de slachtoffers, de burgemeester van de gemeente West Maas en Waal, Vincent van Neerbos en enkele raadsleden van de gemeenten Tiel en West Maas en Waal en natuurlijk initiatiefnemer Gradus van Wel. De praktische organisatie en de leiding van de plechtigheid werd verzorgd door Yvonne van Wettum, werkzaam bij het kabinet van Burgemeester en Wethouders van Tiel.
Uit de toespraak van burgemeester Beenakker nemen we hieronder enkele alinea’s over:
Vanaf september tot volgend jaar vieren we 75 jaar vrijheid. Bij vieren hoort ook herdenken. Jaarlijks herdenken we de operatie Market Garden waarbij een groot deel van Gelderland bevrijd werd door de geallieerden. Deze week staat geheel in het teken van die herdenking.
Wamel een dorp in het land van Maas en Waal, kende volgens de overlevering de eerste vier jaar van de oorlog opvallend weinig ontberingen. Vanaf 9 juli 1944 zou er van dat gevoel weinig meer overblijven: een overval van het verzet op een controleur mislukte. Als reactie hierop kwam er een razzia van de Duitsers: een Duitse patrouille neemt volstrekt willekeurig veertien mannen uit Wamel gevangen. Er zou vanuit Wamel op de Duitsers geschoten zij. Eerder op de dag hadden de Duitsers vanaf Tiel het Wamelse veerhuis en de woning van de veerbaas in brand geschoten. De veertien mannen werden meegevoerd naar Tiel en worden bij de coupure zonder vorm van proces gefusilleerd. De geallieerden rukken op en de Overkant wordt kort daarop bevrijd. Al de volgende dag volgen beschietingen van de Engelsen op Tiel. Voor Tiel volgt een vreselijke periode van verwoesting, slachtoffers onder de inwoners en de evacuatie van de stad.
We staan op een bijzondere plek. Dit is namelijk de plaats waar de veertien mannen uit Wamel begraven liggen.
Ieder jaar , op 4 mei herdenken we hen tijdens de stille tocht. We lopen dan langs de fusilladeplaats bij de Waal. Nu op 20 september 2019 denken we terug aan de dag dat zij vermoord werden door een nietsontziende bezetter. Vader en zonen, gezinnen die compleet uit elkaar vielen. Mannen in de leeftijd van 21 tot 69 jaar, klompenmaker, boeren, caféhouder, slager en chauffeur.
Ondanks de Waal; Wamel en Tiel blijven altijd met elkaar verbonden door deze gebeurtenis. Herdenken blijft nodig om te voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt.
Hierna herdacht een dochter van de buren van een van de slachtoffers de gefusilleerden. Zij eindigde haar in memoriam met de woorden: “De herinnering zal misschien wat vervagen, maar begrijpen doen we dit nooit”.
Nadat Yvonne van Wettum op verzoek van een van de nabestaanden een gedicht had voorgelezen legden de beide burgemeesters een krans bij het graf en konden ook de nabestaanden bloemen plaatsen op de plaats waar hun dierbare in het massagraf rust. Ook vertegenwoordigers van de Tielse Stichting 4 en 5 mei hadden gezorgd voor een fraai bloemstuk.
Na twee minuten was er gelegenheid om onder het genot van een kopje koffie nog wat na te praten en herinneringen aan de vreselijke oorlogsjaren te delen.
Het gemeenschappelijk graf ligt op de RK begraafplaats vlak bij de achterzijde van de kapel en tegenover het priestergraf. Het hardstenen grafmonument is eind 1947 in opdracht en op kosten van de nabestaanden aangebracht. De gemeente heeft speciaal voor deze gelegenheid en het oorlogsherdenkingsjaar het graf laten opknappen.
In Tiel hebben de gebeurtenissen op 20 en de teraardebestelling op 21 september diepe indruk gemaakt. Diverse hoogbejaarde Tielenaren kunnen zich nog afschuwelijke details van deze massa-executie en het transport naar het graf herinneren. Oud Tielenaar Jan Rijnders, wiens vader die actief in het verzet was en waarschijnlijk door de Duitsers in de Julianaschool is geëxecuteerd, heeft recent nog onderzoek gedaan naar details van de fusillade en zal wanneer zijn onderzoek voltooid is, hier wellicht nog een publicatie aan wijden.
Meer details over afschuwelijke moord op de inwoners van Wamel op 19 en 20 september vindt u via deze link
https://detielenaar.nl/historie/2019/09/de-veertien-oorlogsslachtoffers-van-wamel/ op De Tielenaar.
Reacties zijn gesloten.