Nol in ’t Hol

Door Huub van Heiningen op vrijdag 4 maart 2016, geplaatst in Openbare ruimte, Historie.

Ook ruim een halve eeuw geleden had Tiel nog als erfenis uit een ver verleden een groot aantal kroegjes. Daarvan was “Nol in ’t Hol” in de Korte Nieuwsteeg met zijn 37 vierkante meter de kleinste. Maar wat is klein ? De maten van dit nu als spreekkamer van een opticien in gebruik zijnde pandje zijn ongeveer 500 jaar gelijk gebleven en ooit was het in de oude binnenstad een heel courant pand, geschikt voor velerlei doeleinden.

Het pandje dat ooit in Tiel bekend stond als “Nol in ’t Hol” is al getekend op de bekende stedenkaart van Blaeu uit plm 1650, maar is waarschijnlijk nog veel ouder. Wat nu de Korte Nieuwsteeg heet, was eertijds de grens tussen de Voorstad – die bij Zandwijk hoorde – en de binnenstad die daar werd afgesloten door de Binnenpoort. Het hele complex met nu het hoekhuis van de opticien, heette vanaf de 17e eeuw “het Princejaght”. Die naam kreeg het omdat prins Maurits, die in de jaren van Opstand soms naar Tiel kwam, zich samen met zijn hellebaardiers liet vervoeren met het z.g. Statenjacht, dat dan hier afmeerde.

Het pand had toen een voor sommige delen van de binnenstad een vrij normale omvang en was voor velerlei doeleinden geschikt. Er woonde een onderwijzer in en het was meer dan een eeuw een bakkerij.  Toen W.F. Kiffe er in 1880 een geheel nieuwe voorgevel voor liet plaatsen, was het een pakhuis, in gebruik als bierbottelarij. Na de verbouwing werd het voor 170 gulden per jaar verhuurd aan G. Wijburg, die niet alleen bottelde maar ook tapte. De drankvergunning ging later over naar J.J. van Weerden, die het pand in 1915 liet verbouwen door M. Orlemans. In 1932 ging het over naar Arnoldus Bekker en werd het kroegje in de volksmond al snel “Nol in ’t Hol’.

Het overleefde als zodanig enkele decennia de Tweede Wereldoorlog (wie er nog herinneringen aan heeft wordt verzocht te reageren) maar moest het toch opgeven. In 1982 heeft Klaas van Echteld nog plannen ingediend om het pand weer als bierhuis in gebruik te nemen maar die heeft hij niet meer kunnen realiseren.

De Blaeukaart uit 1650 met de Korte Nieuwsteeg (Kns)De bouwplannen uit 1880 (© Regionaal Archief Rivierenland)De bouwplannen uit 1915 (© Regionaal Archief Rivierenland)Een stukje van het Wederopbouwplan met daarop (264) “Nol in ’t Hol”Het niet gerealiseerde plan uit 1982