Schots bloed

Door Huub van Heiningen op dinsdag 30 juni 2015, geplaatst in Kunst & cultuur.

“Verborgen Verleden” is en blijft een leuk programma, ook al kijken historici en genealogen er steeds vaker met kromme tenen naar. Bij het shoppen in de stambomen springen de programmamakers erg willekeurig van de hak op de tak om er slechts de voorouders uit te pikken waar mooi beeldmateriaal van te maken is. Daardoor kon het zoeken naar ancestors van de zanger/cabaretier Ruben Nicolai een van de verrassendste afleveringen worden. Op de eerste plaats voor Ruben zelf uiteraard, maar ook voor de vaste kijkers van “Verborgen Verleden”.

Voor mij kwam er ineens een oude bekende op het scherm: een mediagenieke Schotse genealoog, zeer wel thuis in de vele mythen en sagen waaraan het land zo rijk is, maar minder bewust van de grens tussen waarheid en verzinsel. De goede man viel snel enigszins door de mand toen hij vertelde dat de Schotse brigades rond 1750 zijn ontstaan terwijl ik uit ervaring weet dat er in de schitterende bibliotheek waarin hij werd gefilmd, meerdere exemplaren staan van het standaardwerk van James Ferguson “Papers illustrating the history of THE SCOTS BRIGADE in the service of the United Netherlands”. Daarin staat dat er al rond 1600 Schotse brigades waren in ons land. Ook in Tiel trouwens.
Frapanter nog was dat de voorvader waarvoor Ruben naar Schotland werd gevlogen, Robert Douglas, secundant van de “Vette Hertog” en gouverneur van Den Bosch bleek te zijn. Deze Schot heeft het grootste deel van zijn leven in Den Bosch gewoond, is daar getrouwd met een vertegenwoordigster van de Nederlandse adel en in 1809 begraven. In de Brabantse hoofdstad is zijn kasteel te bezichtigen en in het Brabants museum hangt ook een schilderij van Jacobus Vrijmoet waarop Lodewijk Ernst van Brunswijk (voogd van stadhouder Willem en in de wandeling “de Vette Hertog”) overlegt met Robert Douglas. Op gezette tijden kan de jeugd in dit museum op bezoek komen, waarin dan toneelspelers vermond als de dikke hertog en zijn adjudant, hen de avonturen van die tijd laten meebeleven.
Bij het bekijken van de aflevering denk je dan; wat heeft Edinburgh dat Den Bosch niet heeft ? In de Schotse hoofdstad waait het altijd en meestal is het er koud en nat (althans in mijn beleving). Graag toegegeven echter: het is een indrukwekkende oude stad en een prachtig land. Maar Den Bosch heeft toch ook wel wat.

Of deze Robert Douglas hier bastaarden had, weet ik niet (ruim een eeuw vroeger is er al een naamgenoot van hem officier in Tiel) – maar als inspecteur van het Staatse leger kwam ook deze Bosse gouverneur nog wel eens in Tiel – de garnizoensstad waarin vanouds veel Schotten gelegerd waren. Velen van hen trouwden hier. Hun kinderen schreven Grisel, Lazet, Seton, Mackay, Maclean, of gewoon Sanders, Robberts, Wilkens etc. Er zijn waarschijnlijk maar weinig andere Nederlandse oude steden waarin bij de autochtone inwoners zoveel Schots bloed door de aderen stroomt. Voldoende om er nog eens op terug te komen als daar belangstelling voor is.

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op de Facebook pagina van Huub van Heiningen.