Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Sint Maartenskerk vrijwel verwoest. Even speelde het gemeentebestuur met de gedachte om de kerk, die aan een ruïne deed denken, te slopen en op die plek een nieuw stadhuis te bouwen. Gelukkig bleef dat slechts even een idee. Het kerkbestuur nam in 1957 het besluit om de kerk weer op te bouwen en is in 1964 heropend. Vrijwel iedere Tielenaar van welke gezindte ook, droeg zijn steentje of steen bij om die herbouw mogelijk te maken. De Sint Maarten was in die tijd en de jaren daarna gevoelsmatig van alle Tielenaren. Dat gevoel ebde langzaam weg. De Sint Maarten werd vooral weer een kerk voor de gestaag krimpende Protestantse gemeenschap. Die krimp ging zover, dat het kerkbestuur om in de opvolging van ds. Mieke Bregman te voorzien gebouwen waaronder de Sint Maarten moest afstoten. De gemeente wilde voorkomen dat de kerk een bestemming zou krijgen die niet paste bij het eeuwenoude gebouw. Zonder veel discussie stemde de gemeenteraad in met het voorstel van het college om de Sint Maarten te kopen. Daarmee is de kerk weer van alle Tielenaren.
Fotoalbum onder de tekst.
Afscheidsviering
Zondag 12 januari nam de Protestantse Gemeente Tiel afscheid van de Caeciliakapel en Ceciliënhof. 26 januari stond de grote of Sint Maartenskerk centraal in een mooie afscheidsdienst. Het was een oecumenische dienst waarbij twee koren van de katholieke kerk het protestants kerkkoor Procanti versterkten. Janine Waardenburg dirigeerde het grote koor, dat naast een aantal kerkelijke gezangen een indrukwekkend Hallelujah Van Händel ten gehore bracht. Voor pianobegeleiding zorgde Stijn Bruning. 
Organist was Jonathan Kooman. Kooman kreeg een ovationeel applaus voor zijn vertolking van het orgelwerk ‘Toccata con Fuga in d van Bach’. Zijn spel toonde weer eens de kwaliteit van het monumentale orgel. Ds. Detlef Bohlken ging samen met Peter Gruijthuijsen voor. Bijzonder was dat ds. Bohlken een katholiek ritueel gebruikte door de talrijke aanwezigen te zegenen met water. Na afloop van de dienst was er koffie met gebak en was er tijd voor toespraken en er werd afgesloten met een drankje.
Toespraken
Wim Veerman schetste als eerste de geschiedenis van de Sint Maarten. Aan die geschiedenis wijden we later deze week een artikel, waarbij we dankbaar gebruik zullen maken van het speurwerk van Wim.
Vervolgens schetste de voorzitter van de kerkenraad, Frank de Haan, waarom de Protestantse gemeente gebouwen moest verkopen en het proces dat daarbij doorlopen was. “Toen dominee Mieke Bregman op 1 maart met emeritaat ging, wilde de kerkenraad een opvolger aanstellen. Daar stak het landelijk bestuur van de Protestantse Kerk van Nederland een stokje voor. De Tielse kerkgemeente was onvoldoende kredietwaardig om het salaris van de nieuwe dominee gedurende acht tot tien jaar te kunnen betalen. Frank de Haan: “Al jaren vloeide ons kapitaal weg door de kosten van onze gebouwen. Volgens een ingeschakelde adviseur waren wij kerkgangers te ‘grijs’ en waren onze gebouwen te duur. Aan dat grijze kunnen we niets doen. Wel aan de kosten van de gebouwen. Eerder hadden we het gebouw van de vroegere Gereformeerde Kerk al afgestoten en de kerk in Drumpt geschikt gemaakt als de grote vierplek voor onze hele gemeente. We probeerden de Sint Maartenskerk onder te brengen in een exploitatiestichting, maar dat lukte mede door Corona niet. Ondertussen stond het water ons aan de lippen en dachten we serieus aan verkoop. Ilse Schuring van de gemeente Tiel schrok daarvan en vroeg de gemeente te informeren wanneer verkoop concreet een feit zou worden. De gemeente had direct belangstelling voor de aankoop van de Ceciliënhof en de Cecilliakapel. Voor ons moest ook de voor ons duurste kerk, de Sint Maarten deel uitmaken van een deal. Goed overleg resulteerde in een overeenkomst waarbij voor de Ceciliënhof en de kapel een marktconforme prijs werd betaald en voor de Sint Maarten een fictief bedrag. Die overeenkomst werd in december door de gemeenteraad bekrachtigd.“ De voorzitter toonde zich blij met de verkoop. Een grote financiële last viel daarmee van de schouders. Omdat de overdracht pas in maart plaatsvindt kon hij de aanwezige burgemeester Van der Meijden nu nog geen sleutel van de kerk overhandigen. Wel had hij een oude Bijbel met het wapen van Tiel uit 1798 als teken van dank voor burgemeester van der Meijden meegenomen.
Burgemeester Frank van der Meijden
Burgemeester Van der Meijden complimenteerde de gemeente met de mooie en waardige dienst. ‘Het was een dienst met een lach en een traan.” Tijdens de koffiepauze had hij tips voor het gebruik van de kerk gekregen. Iemand zei, het is maar een gebouw. Maar dat neemt niet weg dat mensen deze overdracht intens beleven en dat zal zo blijven Ik ben er van overtuigd dat de protestantse kerk toekomst heeft. Deze kerk heeft veel beleefd en doorstaan. Maar hij staat fier overeind. Het gebouw is met zijn markante toren en carillon ook de trots van Tiel. Ik beleef het als een zware opdracht om deze kerk een goede bestemming te geven.“ De burgemeester herinnerde aan de naamgever van de kerk: De heilige Martinus, bisschop van Tours. “Martinus werd gedreven door een missie van barmhartigheid en het geven om de minder bedeelden. Dat is wat ook de kerken doen. Ze, de mensen van de kerken zijn belangrijk voor de samenleving. En dat moeten we koesteren en als gemeente faciliteren. Als gemeente hebben we niet getwijfeld om de protestantse gemeente te hulp te schieten. Dat zullen we opnieuw doen wanneer andere mooie kerken moeten worden afgestoten. Er was binnen bestuur en politiek van de gemeente veel overtuiging over het feit dat we nu en in de toekomst dan altijd de regie moesten blijven voeren over de kerken bij vervreemding.”
De burgemeester herinnerde aan de koningsdag van vorig jaar toen hij aanwezig was bij een dank ontbijt voor 260 vrijwilligers. “Vrijwilligers zijn belangrijk voor Tiel. Het was mooi om dat ontbijt in deze spirituele omgeving te kunnen aanbieden. Dat gaan we volgend jaar hier weer doen”, beloofde hij. Hij herhaalde: “Kerken zijn hartstikke belangrijk. Dat geldt ook voor het gebouw. Maar het gaat om de mensen die de gemeenschap maken. Die moeten we als gemeente bestuur faciliteren.”
Wim Wassink
Wim Wassink werd 12 jaar geleden voorzitter van een kerkenraad, die ontstaan was uit vertegenwoordigers van 5 zelfstandige gemeenten uit Tiel. “Toen waren er nog zo’n 400 tot 500 kerkgangers per week. Ondertussen komen er nu na coronatijd nog 100 mensen naar de ontmoetingskerk in Drumpt. Dan heb je geen keuze en moet je het aantal kerkgebouwen terugbrengen. Dat was geen gemakkelijke keuze. We willen vaak vasthouden aan het verleden. Een kerkgebouw is niet alleen maar een gebouw dat bestaat uit stenen. Als het aan de Sint Maarten had gelegen dan zou hij zijn ruimte nog jarenlang trouw aan onze kerkgemeenschap hebben gegeven. Maar we hebben gezien dat die gemeenschap steeds kleiner geworden is. Dat is voor de Sint Maarten niet fijn maar ook voor de mensen in de Sint Maarten niet. Nu de Sint Maarten weer aan alle mensen van Tiel is teruggegeven, spreek ik de hoop uit dat met respect voor de ziel van de Sint maarten en voor degene wiens naam hij draagt, het gebouw weer zal volstromen met mensen voor allerlei mogelijke activiteiten.
Tegen het einde van zijn toespraak liet Wassink de Sint Maarten zelf aan het woord:
“Houdt elkaar als gemeenschap vast. Want de mensen in een kerk zijn belangrijker dan een gebouw. Kom nog eens terug wanneer je met Kerst een groter gebouw nodig hebt. Mijn deur staat altijd voor jullie open. Ik hoop hier nog een tijdje te blijven staan. Ik sta hier immers al jaren om de mensheid te dienen. Ik hoop weer het kloppende hart van Tiel te kunnen worden, ook voor jullie. En … ik blijf voor iedereen van verre zichtbaar en zal luid van me laten horen. Het gaat jullie goed in de ontmoetingskerk. Tot ziens lieve mensen.”
Wassink eindigde zijn toespraak met een citaat van de Duitse kerkleider en theoloog Dietrich Bonhoeffer: ”Afscheid nemen is met zachte vingers, dichtdoen en verpakken in de goede gedachten van herinnering.“
Fotoalbum:
De toespraken in dit artikel zijn bewerkt en samengevat. U kunt de volledige kerkdienst dienst en de toespraken terug horen en zien via https://kerkdienstgemist.nl/stations/2254/events/recording/173790840002254
Reacties zijn gesloten.